Abramow-Newerly Jarosław – ur. 1933.

Fot.: Mariusz Kubik, CC BY 2.5, Wikipedia

Polski pisarz, kompozytor, autor tekstów piosenek, słuchowisk radiowych oraz dziennikarz. Napisał sztukę „Anioł na dworcu”.

Abramowicz Marian Cezary – ur. 1934 w Białobłotach koło Pleszewa, zm. 1997.

Fot.: http://www.info.kalisz.pl/biograf/2abramowicz.htm

Polski poeta i prozaik. Komunikacja miejska w jego twórczości pojawia się w wierszu „Zapatrzenie”. Oto fragment:

Gdzie i komu pozostawiłaś

swoje imię i pszeniczne warkocze?

zabierając jedynie

oczy pełne modraków,

piękna siostro

z autobusowego przystanku

w centrum mrukliwego Kalisza.

Alergik komunikacyjny – osoba, która za wszelką cenę pragnie uniknąć podróży pociągiem lub autobusem, na które to pojazdy jest „uczulona”. Dolegliwość objawia się drgawkami na samą myśl jazdy tymi „okropnymi” środkami transportu, bo „nie ma to jak własnym”. Najczęstszą formą „leczenia” przypadłości jest składanie się na paliwo w celu wspólnej jazdy samochodem, zwłaszcza na dłuższą trasę. Sporą grupę alergików komunikacyjnych stanowią studenci.

Alice (czyt. Alicze, właśc. Carla Bissi) – ur. 1954.

Fot.: https://www.youtube.com/watch?v=ukLGYfKXvso

Włoska piosenkarka, kompozytorka muzyki pop i pianistka. W 1984 r. zajęła 5. miejsce na Konkursie Piosenki Eurowizji, śpiewając w duecie z Franco Battiato (będącym także współautorem utworu) piosenkę „I Treni di Tozeur”, której tytuł nawiązuje do pociągów przemierzających tunezyjską pustynną linię do miejscowości Tauzar (fr. Tozeur).

Andrus Artur – ur. 1971.

Fot.: Ja Fryta, CC BY-SA 2.0, Wikipedia

Polski dziennikarz, poeta, autor tekstów piosenek, piosenkarz, artysta kabaretowy i konferansjer. Śpiewał polską wersję pieśni „Cieszyńska” autorstwa Jaromíra Nohavicy, w której jest mowa o tramwaju.

Barańska Iwona, dr – wykładowczyni akademicka. Miłośniczka komunikacji autobusowej. Oto fragment wywiadu prasowego:

Nie myślała Pani, żeby zamieszkać w Kaliszu?

Nie. Mój mąż jest związany pracą z Kotlinem, tam wybudowaliśmy dom. Odległość nie gra dla mnie specjalnej roli.

Mimo tego, że nie porusza się Pani własnym samochodem?

Jestem wielką fanką komunikacji publicznej, zwłaszcza autobusowej. I znów przejawia się tutaj kwestia rozbicia zaborowego. Po dziś dzień widać, że Kalisz był w innym zaborze niż Jarocin. Połączenia kolejowe nie są w Kaliszu najlepsze. Są jakieś pociągi, ale trudno się do nich dostosować. Łatwiej jest mi dojeżdżać autobusami. Mam prawo jazdy, ale zdecydowanie bardziej wolę, jak mnie wiozą (śmiech). 

Wywiad i fot.: „Kalisia nowa”, 1-2-3/2011

Babiński Andrzej – ur. 1938., zm. 1984.

Fot.: http://bialafabryka.blogspot.com/2009/09/salto-mortale.html

Polski poeta urodzony w Białymstoku, a następnie związany z Poznaniem. Autor wiersza „Nad grobem Stachury”, w którym pojawia się fragment:

Baczyński Krzysztof Kamil – ur. 1921., zm. 1944.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Polski poeta. Kolej pojawia się w jego wierszu „Co dzień kupuję bilet...”:

Co dzień kupuję bilet na pociąg który nie odejdzie
znużenie łyka dym odjazdów do Palmas
w jesień kurier uderza ze wspomnień w pędzie
w książkę chowam wspomnienia o palmach
Jak kataryniarz z ziemi odległej o wieki
idę z papugą wspomnień w ulice doków
dalej od piekieł
noszę pieśń przemęczoną od kroków
Wracam w ulice wydęte od wiatru: -
manekinom oczy dzwonią z balkonów
obsuwają spojrzenia przez miasto
wolniej dzwonu
Gram: noc wygrywam czując dnia niedopał
twarze na pieśni mojej jak czerwona krecha
I z oczu manekinów zbutwiałe trociny
oknem wyrzucą monety niecierpliwych śmiechów

Battiato Franco – ur. 1945.

Fot.: https://www.youtube.com/watch?v=ukLGYfKXvso

Włoski piosenkarz, malarz i reżyser. W 1984 r. zajął 5. miejsce na Konkursie Piosenki Eurowizji, śpiewając w duecie z Alice (będąc także współautorem utworu) piosenkę „I Treni di Tozeur”, której tytuł nawiązuje do pociągów przemierzających tunezyjską pustynną linię do miejscowości Tauzar (fr. Tozeur).

The Beatles – nieistniejący już angielski zespół rockowy, który tworzyli: John Lennon, Paul McCartney, George Harrison i Ringo Starr. Ich wielkim komunikacyjnym przebojem był „Ticket to Ride” („Bilet na podróż”).

Bieńkowska Elżbieta – ur. 1964.

Fot.: Adam Nurkiewicz, CC BY-SA 3.0 pl, Wikipedia

Polska polityk, była minister rozwoju regionalnego (2007–2013), a następnie wiceprezes Rady Ministrów i minister infrastruktury i rozwoju (do 2014 r.). W 2015 roku zdobyła I miejsce w plebiscycie Programu III Polskiego Radia „Srebrne Usta 2014” za wypowiedź dotyczącą problemów na kolei: „Pasażerom to można tylko powiedzieć jakby: sorry, mamy taki klimat, no niestety”.

Bočan Hynek – ur. 1938.

Fot.: http://www.filmweb.pl/person/Hynek+Bočan-80687

Czeski reżyser. W jego serialu „Szpital na peryferiach po 20 latach” pojawia się temat pociągu, nie zawsze jednak w sensie pozytywnym. W jednym z odcinków ojciec mówi synowi, że pociągami jeżdżą fujary i każe mu jechać do dziewczyny samochodem. Jest to jedna z najbardziej irytujących miłośnika transportu zbiorowego scen filmowych. Nie oznacza to jednak, że zły jest cały serial - wręcz przeciwnie.

Bojczew Christo – ur. 1950.

Fot.: http://teatrdlawas.pl/teatr/tdw/index.php?option=com_content&task=view&id=2666&Itemid=29

Bułgarski dramaturg. Autor sztuki „Orkiestra Titanic”, której akcja toczy się na opuszczonej stacji kolejowej.

Broniewski Władysław – ur. 1897, zm. 1962.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Polski poeta. Największym jego dziełem komunikacyjnym jest „Parowóz”:

Stoi na szynach ciężka maszyna,

dymem i parą bucha z komina,

Gwiżdże i syczy, stęka i sapie,

tłusta oliwa z boków jej kapie.

To jest parowóz. Po to zrobiony,

żeby po szynach ciągnął wagony.

Węgla mu sypią, wody mu leją,

żebyśmy mogli jeździć koleją,

Zwiedzać dalekie, obce krainy

wszędzie dojechać tam,

gdzie są szyny.

W wierszu „Żona” napisał m.in.:

A ja idę z autobusu „M”,

bo muszę,

bo już siebie odnalazłem i wiem,

gdzie mam duszę.

Jest też autorem wierszy „O ptakach i tramwajach” i „W pociągu”.

Brzechwa Jan (Jan Wiktor Lesman) – ur. 1898, zm. 1966.

Fot.: domena publiczna - Władysław Miernicki - Narodowe Archiwum Cyfrowe, Sygnatura: 20-16, Wikipedia

Polski poeta pochodzenia żydowskiego, autor bajek i wierszy dla dzieci, satyrycznych tekstów dla dorosłych, tłumacz literatury rosyjskiej. Syn inżyniera kolejowego. Pojazdy występują w jego wierszu „Przyjście wiosny”:

Naplotkowała sosna,
że już się zbliża wiosna.

Kret skrzywił się ponuro:
„Przyjedzie pewnie furą”.

Jeż się najeżył srodze:
„Raczej na hulajnodze”.

Wąż syknął: „Ja nie wierzę.
Przyjedzie na rowerze”.

Kos gwizdnął: „Wiem coś o tym.
Przyleci samolotem”.

„Skąd znowu - rzekła sroka -
Ja jej nie spuszczam z oka
I w zeszłym roku, w maju,
Widziałam ją w tramwaju”.

„Nieprawda! Wiosna zwykle
Przyjeżdża motocyklem!”

„A ja wam to dowiodę,
Że właśnie samochodem”.

„Nieprawda, bo w karecie!”
„W karecie? Cóż pan plecie?
Oświadczyć mogę krótko,
Przypłynie własną łódką”.

A wiosna przyszło pieszo -
Już kwiaty z nią się śpieszą,
Już trawy przed nią rosną
I szumią: „Witaj wiosno!”.

Bułhakow Michaił – ur. 1891, zm. 1940.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Rosyjski pisarz i dramaturg. W jego najbardziej znanej powieści „Mistrz i Małgorzata” jeden z bohaterów - Michaił Aleksandrowicz Berlioz - ginie pod kołami tramwaju.

Celentano Adriano (czyt. Czelentano) – ur. 1938.

Fot.: Nikita Kozyrev, Mara, Margarita Ulianova, CC BY-SA 3.0, Wikipedia

Błękitne,
popołudnie jest zbyt błękitne i długie dla mnie
spostrzegam, że nie mam już źródła bez ciebie
a więc prawie, prawie wsiadam do pociągu
i jadę, jadę do ciebie.
Pociąg pragnień w mych
myślach na przeciw mknie.

Chęciński Sylwester – ur. 1930.

Fot.: SBawek (Slawek's), CC BY-SA 2.0, Wikipedia

Chłopcy z Placu Broni – polski zespół rockowy założony w 1987 roku w Krakowie.

Fot.: Jarek Sokół, CC BY-SA 4.0, Wikipedia

Jest miejsce obok mnie
W każdym pociągu, którym jadę
Jest miejsce obok mnie
W autobusie, w windzie  

Chór Czejanda –  polski zespół muzyczny istniejący w latach 1946 - 1962, który w piosence ze słowami Heleny Kołaczkowskiej „Na prawo most, na lewo most” śpiewał „Kiedy rano jadę osiemnastką…”. Inną wykonawczynią tego przeboju była Irena Santor.

Christie Agatha (Agatha Mary Clarissa Miller Christie) – ur. 1890, zm. 1976.

Fot.: Violetriga derivative work: F l a n k e r - Agatha Christie plaque -Torre Abbey.jpg, CC BY-SA 3.0, Wikipedia

Angielska pisarka, znana z powieści kryminalnych. Autorka książek „Zagadka Błękitnego Expressu” i „Morderstwo w Orient Expressie”.

Czech Irena – polska poetka z Kalisza. Jest autorką wiersza „Młodzież”.

Fot. ze strony MBP Kalisz

Nasza młodzież ukochana

Ma problemy już od rana.

To z fryzurą, to z pogodą,

No i z własną swą urodą,

Z modą i z ciuchami.

Którą włożyć kurtkę?

Z frędzelkami?

Ot problemy epokowe

Na niejedną skołataną

Szkolną głowę.

Jeszcze dojazd do tej szkoły:

Autobusem zatłoczonym?

Może pieszo? Ot mozoły.

Czechowicz Józef – ur. 1903 w Lublinie, zm. 1939.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Jeden z najbardziej zasłużonych w dziedzinie literatury komunikacyjnej polskich poetów. Pojazdy i infrastruktura występują w jego twórczości bardzo często. Przykładem docenienia jego zasług było nazwanie kursującego w rozkładzie jazdy 2011/2012 pociągu TLK relacji Wrocław - Lublin przez Łódź i Warszawę jego imieniem i nazwiskiem.

Zginął podczas II wojny światowej w wyniku bombardowania Lublina.

„Świat” (fragment)

więc także

jezdnie rzeki asfaltu z szumem dążą do krańców

wyłamują się z placów odchodzą zawile kręto

zwieszając głowy pielgrzymie stąpa i latarń łańcuch

i szyny idą drżące kół tramwajowych tętentem

„Zaułek” (fragment)

tak

to tylko gdzieindziej wybucha zwycięski jazgot

a to ciężkie platformy brzęczą w łańcuchy jadąc

a to znowu fartuchy zarzuciwszy na głowę

rozpychają się autobusy słonie brunatne i płowe

albo tramwaje suną

między wartami latarń

wełni się czarne tłumu runo

wrzawa we mgłach i dymie wzlata

Inne jego wiersze komunikacyjne to np. „Daleko” i „Jedyna”

Daves Delmer – ur. 1904, zm. 1977.

Fot.: http://www.filmweb.pl/person/Delmer+Daves-47979

Amerykański reżyser i scenarzysta. Kolej pojawia się w jego westernie „15:10 do Yumy” z 1957 roku. Późniejszą wersję filmu wyreżyserował James Mangold.

Dehnel Jacek – ur. 1980.

Polski poeta, tłumacz, prozaik i malarz. W swojej twórczości ma kolejowe wiersze: „Warszawa Centralna” i „Pociąg Pistoia – Poretta”. Fragment drugiego z nich:

Nagle po dwóch latach,
w przypadkowej podróży z Krakowa na północ
myślę: „Tyle mi dano. Starczy tamten lipiec,
i półtorej godziny podróży pociągiem
z Pistoi do Poretty. Jeśli ktoś mnie kiedyś
zapyta: Czy jechałeś pociągiem z Pistoi
do Poretty? nie będę musiał opowiadać
o wiaduktach i liściach, tapiserii, słońcu,
tylko powiem: Jechałem. I będziemy obaj
jak dwoje małych dzieci wpatrzonych w ogromną
i połyskliwą kulę z polerowanego
srebra”.

Dexter Norman Colin – ur. 1930.

Fot. ze strony http://archive.shotsmag.co.uk/features/2007/c_dexter/c_dexter.html

Angielski pisarz. Jego komunikacyjnym dziełem jest powieść „Ostatni autobus do Woodstock”.

Directorus non practicus – osoba zarządzająca firmą, która ma potrzebne wykształcenie, lecz nie korzysta z efektów pracy własnego zakładu, np. piekarz, który nie je chleba ze swojej piekarni. Wydaje mu się, że aby prowadzić firmę wystarczy być dobrym menadżerem, natomiast nie jest konieczna znajomość branży od strony praktycznej.

W przypadku komunikacji publicznej termin ten dotyczy ludzi zarządzających przedsiębiorstwem lub układających rozkłady jazdy, którzy sami na co dzień nie jeżdżą transportem zbiorowym. Efektem ich pracy są niefunkcjonalne rozkłady, dzięki którym można np. dojechać do pracy, a nie ma czym wrócić lub odwrotnie, albo też połączenia spełniają tylko oczekiwania emerytów.

Dzidziuś komunikacyjny – pełnosprawny uczeń w wieku 9+, który ma dobry rozkład jazdy do szkoły lub mógłby dojść pieszo, a mimo to jest regularnie dowożony samochodem przez rodziców, niczym dzidziuś do żłobka. Nie wiedzieć czemu, rówieśnicy mogą go za to nawet podziwiać, zamiast wyśmiewać za niesamodzielność. DK jest wytworem warstwy społecznej homo automobilus.

Electric Light Orchestra – brytyjski zespół rockowy założony w 1970 roku.

Fot.: Helge Øverås, CC BY 2.5, Wikipedia

W jego repertuarze pociąg pojawia się w piosence „Last Train To London” - „Ostatni pociąg do Londynu”.

Elektryczne Gitary – polski zespół rockowy założony w 1989 roku.

Fot.: Silar, CC BY-SA 4.0, Wikipedia

W jego repertuarze autobus pojawia się w piosence „Człowiek z liściem”, którą skomponował oraz napisał do niej słowa lider Jakub Sienkiewicz:

Wsiadł do autobusu człowiek z liściem na głowie

Nikt go nie poratuje nikt mu nic nie powie

Tylko się każdy gapi

Tylko się każdy gapi i nic

Eruption – angielski zespół disco. Jego wielkim komunikacyjnym przebojem był „One Way Ticket” („Bilet w jedną stronę”).

Fałszywa wolność samochodowa – mylne poczucie, że samochód daje większą wolność w porównaniu z komunikacją w sytuacji, kiedy dana osoba ma dobry dojazd transportem publicznym, ale go ignoruje. Możliwość uniezależnienia się od rozkładu jazdy powoduje złudzenie, że komunikacja jest przeżytkiem, z którego ludzie korzystają tylko z konieczności. Tymczasem w rzeczywistości chodzi tu bardziej o chęć dowartościowania się swoim majątkiem oraz szpan, a nie faktyczną konieczność uniezależnienia się od komunikacji.

Osoba prawdziwie nowoczesna nie ma objawów FWS, ponieważ nie trzeba jej tłumaczyć, dlaczego warto zaczekać parę minut na przystanku zamiast dublować swoim autem kursu rozkładowego.

Fałszywość tej wolności polega również na konieczności zwiększenia ilości przeznaczonego czasu i pieniędzy na dbanie o swój pojazd.

Uwaga: termin FWS nie dotyczy sytuacji, kiedy posiadacz samochodu naprawdę nie ma dla niego alternatywy z uwagi na zły rozkład jazdy.

Fedorowicz Jacek – ur. 1937, aktor i satyryk. Miłośnik podróży koleją. Przez wiele lat prowadził satyryczny program „Dziennik Telewizyjny”. W książce „PasTVisko” bardzo pozytywnie wypowiedział się o jeżdżeniu pociągami. Właśnie tam podsunął mi pomysł na wielogodzinną podróż - może być ciekawsza, gdy większość czasu przeznaczy się na czytanie książek.

Zagrał rolę Jana Filikiewicza w filmie Stanisława Barei „Nie ma róży bez ognia”. Zasłynął niezapomnianą sceną, w której z powodu przytrzaśnięcia krawata drzwiami jest ciągnięty przez autobus.

Okładka książki „PasTVisko”

Ferry Bryan – ur. 1945.

Brytyjski piosenkarz, muzyk i kompozytor. Były główny wokalista zespołu Roxy Music. Motyw kolei w jego repertuarze pojawia się w piosence „Midnight Train”:

Nocny pociąg toczy się wzdłuż toru
Zabierając wszystkie moje marzenia,
nigdy nie wróci - to jak wyglądasz, jak przytulasz mnie mocno
Nocny pociągu gdzie jesteś dzisiaj?
 

Fietkiewicz-Paszek Izabela – polska poetka z Kalisza.

W swojej twórczości ma m.in. wiersz „pociąg”:

kilkaset minut

ocieram się o niego

i już wiem

że gazetę czyta od końca

mruży oczy

kiedy pije wodę

bawi się monetą

gdy czeka

na telefon (myślę

- musiał dawniej palić)

mógł

usiąść przedział dalej

spóźnić się

albo mieć kogoś

w innym mieście

nie wierzę

w przypadek

Napisała również dwa utwory zatytułowane „Na odwrocie biletu”. Fragment jednego z nich:

stacja w jakiejś wiosce - wysiadam

rozmywam się w przejrzystość

Franciszek (Jorge Mario Bergoglio) – ur. 1936, Argentyńczyk, papież od 2013 roku.

Fot.: Casa Rosada (Argentina Presidency of the Nation), CC BY-SA 2.0, Wikipedia 

Znany miłośnik komunikacji miejskiej. Zasłynął tym, że jako kardynał poruszał się po Buenos Aires metrem i autobusami. Po jego wyborze na papieża nagłośniły to media, czyniąc z tego faktu rzecz niezwykłą, jakby jazda komunikacją była czymś, co nie przystoi osobie tej rangi.

Frąckowiak Halina – ur. 1947.

Fot.: Ja Fryta, CC BY-SA 2.0, Wikipedia 

Polska piosenkarka, kompozytorka i autorka tekstów. W jej repertuarze autobus pojawia się w piosence „Anna już tu nie mieszka” (ku pamięci Anny Jantar) z muzyką Jarosława Kukulskiego i słowami Janusza Kondratowicza. Oto fragment:

Gajda Michał Witold – ur. 1959, zm. 2017.

Fot.: tylna okładka książki

Polski poeta urodzony we Wrześni. Wśród jego wierszy komunikacyjnych można wymienić takie utwory jak: „Bajka za przejazdem kolejowym”, „Ostatni pociąg przed północą” czy „Przystanek na żądanie”. Fragment ostatniego z nich:

Odys jeszcze nie wrócił. Przystanął autobus

w tumanie gęstych spalin, ostatni już dzisiaj.

Kundel wrócił do domu i zasnął na progu,

bo wszyscy odjechali, ale nikt nie wysiadł.

Gałczyński Konstanty Ildefons – ur. 1905, zm. 1953.

Fot.: domena publiczna, Henryk Hermanowicz - skan z Kira Gałczyńska: Konstanty syn Konstantego, Nasza Księgarnia, Warszawa 1990, Wikipedia 

Polski poeta. Transport publiczny pojawia się w jego twórczości m.in. w utworze  „Wycieczka do Świdra”:

W pociągu

Przepraszam, pan wychodzi?
Czy ten wiatr panu szkodzi?
Nie, mnie szkodzą tylko rzeczy mączne

Czy pan jedzie do Świdra?
Ba ja jadę do Świdra.
Pan pozwoli, naczelnik Bączek.

Fragment wiersza „Transport”:

Proza
W autobusach, tych nowoczesnych dyliżansach, tych domach ludowych na kółkach, spotykają się różni ludzie:

Wiersz
Allegro sostenuto jedzie magik w cylindrze, przedwcześnie siwy,
jedzie dyrektor departamentu, na grzyby,
jedzie sekretarka spółdzielni „Niniwa”,
jedzie Hermenegilda Kociubińska z rulonem patriotycznych
[sonetów, koło szyby; i z olbrzymim rewolwerem facet, który wygląda jak nieżywy,
i skeptyczny dog pod ławką,
i duch (kobieta?) ze czkawką,
i jeszcze jeden dzielny facet z, pardą, prywatnej inicjatywy.

Z kolei w wierszu „Cyrulik jesienny” napisał m.in.:

Sam na pomoście tramwaju
uczuwam taką tęsknotę...
O, jak te liście spadają.
O, jak spadają złote...

Ginsberg Irwin Allen – ur. 1926, zm. 1997.

Fot.: Dijk, Hans van / Anefo - [1] Dutch National Archives, The Hague, Fotocollectie Algemeen Nederlands Persbureau (ANEFO), 1945-1989 bekijk toegang 2.24.01.05 Bestanddeelnummer 930-5558, CC BY-SA 3.0 nl, Wikipedia 

Amerykański poeta pochodzenia żydowskiego, działacz społeczny. Autor utworu „Przechowalnia bagażu u Greyhounda”, a także wiersza „Zachód słońca”:

Cały skłębiony świat
dymu i pogiętej stali
wokół mojej głowy w wagonie
pociągu, a myśl moja wędruje
poza rdzę wyprzedzając czas:
widziałem jak zniża się słońce
w zmysłowym i pierwotnym
świecie, zostawiając za sobą ciemność
która ogarnia mój pociąg
ponieważ druga część świata
czeka na świt.
 

Gitkiewicz Olga – ur. 1977.

Fot.: Adrian Tync, CC BY-SA 4.0, Wikipedia 

Polska dziennikarka. Autorka książki „Nie zdążę”, poświęconej wykluczeniu społecznemu w Polsce, spowodowanemu demontażem transportu publicznego.

Grobliński Piotr – ur. 1966.

Fot.: http://www.allarte.pl/df723Mjc5MzE_0,piotr-groblinski---3-ulubione-wiersze.html 

Polski poeta, dziennikarz, publicysta kulturalny pochodzący z Łodzi. W jego dorobku transport zbiorowy pojawia się w tytule tomiku „Filozoficzne aspekty tramwaju” oraz w wierszu „W świecie”:

w świecie tramwajów
pociągi są aniołami

tory nad torami
wiadukt o zmierzchu
po nasypie toczy się przesłanie
listy w wagonie pocztowym
na każdym znaczek przebity stemplem
wśród nich seria z historią transportu

w świecie znaczków
zbawieni po śmierci idą do klasera
 

Grochowiak Stanisław – ur. 1934, zm. 1976.

Urodzony w Lesznie polski poeta, dramatopisarz i publicysta. Kolej pojawia się w następujących jego wierszach:

Odeszli od siebie z powodu nieustaleń
Zgubili adresy i zapomnieli twarzy
Wracali do wspomnień co najwyżej z uśmiechem
Po którejś tam wódce kiedy robi się gorzko

Nie – ani ich pociąg ani też katastrofa
Ani deszcz też nie złączył To było bezpowrotne
To że bardzo kiedyś z powodu nieustaleń
Odeszli od siebie na dwa bieguny mostu 

Hauptmann Gerhart – ur. 1862, zm. 1946.

Niemiecki pisarz, laureat literackiej Nagrody Nobla w 1912 roku. Kolej pojawia się np. w jego autobiograficznej powieści „Przygoda mojej młodości”, gdzie można znaleźć ciekawy opis:

Do Wrocławia podróżowaliśmy pociągiem - po dopiero co ukończonym odcinku Wrocławsko-Swiebodzickiej Kolei Żelaznej. Wyruszyliśmy ze stacji w Świebodzicach lub w Starym Zdroju. Po powrocie do domu, a zwłaszcza do szkoły, nie przestawałem snuć cudownych opowieści na temat przeżytej wyprawy.

I rzeczywiście, wyjący, syczący, gnający z łoskotem parowy rumak, który niczym błyskawica pędził po szynach, a wraz z nim całe mnóstwo ciężkich wagonów, wydawał mi się prawdziwym objawieniem. Nie istniał wtedy dla mnie żaden cud ponad ten, który sprawiał, że niesiony byłem w świat bezgranicznej pełni, a ta jednocześnie wychodziła mi naprzeciw. Kiedy dojeżdżaliśmy do kolejnej stacji, z maszyny wydobywał się gwizd, a konduktorzy w każdym z wagonów z całych sił zaciągali hamulce i rozlegał się przeraźliwy pisk szyn. Podczas jazdy nie mogłem oderwać oczu od drutów telegraficznych, które bez przerwy wznosiły się i opadały. Nie mogłem pojąć, jakim cudem zostały wprawione w ten magiczny ruch. Czułem się bezsilny wobec niewoli zamknięcia w ciasnym przedziale i kiedy wysiedliśmy we Wrocławiu, doceniłem smak wolności. Jednak chyba największym odkryciem tej podróży był dla mnie ojciec.

Jest także autorem opowiadania „Dróżnik Thiel”.

Hawkins Paula – ur. 1972.

Brytyjska pisarka. Autorka thrillera „Dziewczyna z pociągu”. Na podstawie książki nakręcono film, którego reżyserem jest Tate Taylor.

Hey – polski zespół rockowy powstały w Szczecinie, którego wokalistką jest Katarzyna Nosowska.

Piosenka „Gdzie Jesteś, gdzie jestem?” (słowa: Katarzyna Nosowska, muzyka:  Paweł Krawczyk, Marcin Macuk) zawiera motyw kolejowy:

Pamiętasz, pamiętasz? te czasy gdy pociągi...
Nie mknęły aż tak prędko, stacjonarne telefony.

Herbert Zbigniew – ur. 1924, zm. 1998.

Polski poeta, eseista i dramaturg. Kolej pojawia się w jego wierszach „Pejzaże kolejowe”, „Dróżnik”, a także „Rovigo”:

STACJA ROVIGO. Niejasne skojarzenia. Dramat Goethego
albo coś z Byrona. Przejeżdżałem przez Rovigo
n razy i właśnie po raz n-ty zrozumiałem
że w mojej geografii wewnętrznej jest to osobliwe
miejsce chociaż na pewno ustępuje miejsca
Florencji. Nigdy nie dotknąłem go żywą stopą
i Rovigo zawsze przybliżało się lub uciekało w tył

Żyłem wówczas miłością do Altichiera
z Oratorium San Giorgio w Padwie i do Ferrary
którą kochałem bowiem przypominała moje
zrabowane miasto ojców. Żyłem rozpięty
między przeszłością a chwilą obecną
ukrzyżowany wielokrotnie przez miejsce i czas

A jednak szczęśliwy ufający mocno
że ofiara nie pójdzie na marne

Rovigo nie odznaczało się niczym szczególnym było
arcydziełem przeciętności proste ulice nieładne domy
tylko przed albo za miastem (zależnie od ruchu pociągu)
wyrastała nagle z równiny góra - przecięta czerwonym kamieniołomem
podobna do świątecznej szynki obłożonej jarmużem
poza tym nic co by bawiło smuciło zastanawiało oko

A przecież było to miasto z krwi i kamienia - takie jak inne
miasto w którym ktoś wczoraj umarł ktoś oszalał
ktoś całą noc beznadziejnie kaszlał

W ASYŚCIE JAKICH DZWONÓW ZJAWIASZ SIĘ ROVIGO

Zredukowane do stacji do przecinka do przekreślonej litery
nic tylko stacja - arrivi - partenze

i dlaczego myślę o tobie Rovigo Rovigo

Homo automobilus – warstwa społeczna, która w Polsce rozprzestrzeniła się na przełomie XX i XXI w. Cechuje się wysokim uzależnieniem od samochodu osobowego, który jest dla niej nie tylko pojazdem, ale także wyznacznikiem statusu społecznego. Uważa go za coś bardziej prestiżowego od pojazdów komunikacji publicznej, ponieważ auto mieści aż 4-5 osób, podczas gdy autobus średnio tylko kilkadziesiąt, a pociąg zaledwie kilkaset.

Przedstawiciele homo automobilus:

• nie pamiętają, kiedy ostatnio jechali autobusem

• za daleko im na przystanek 150 m od domu, a już tym bardziej na dworzec

• rozpieszczają dzieci (dzidziusie komunikacyjne) dowożeniem do szkoły samochodem nawet wtedy, gdy mogłyby dotrzeć samodzielnie

• najchętniej podjechaliby samochodem pod kasę supermarketu i zawieźli zakupy do swojej kuchni.

Homo automobilus, w odróżnieniu od przeciwnika transportu zbiorowego, nie wyraża się źle o komunikacji publicznej, lecz po prostu ją ignoruje. Choćby miał starego, ale własnego malucha, to do nowoczesnego solarisa nie wsiądzie. Z kolei od miłośnika transportu zbiorowego w stanie spoczynku różni się tym, że poprawa rozkładów jazdy i ogólnej jakości przewozów pasażerskich i tak nie skłonią go do ograniczenia jazdy swoim autem (przynajmniej tak twierdzi - niektórzy mogą zdanie jednak zmienić).

Uwaga: termin homo automobilus nie dotyczy wszystkich posiadaczy samochodów, a jedynie nadużywających pojazdów w wyżej opisany sposób.

Hooper Thomas (Tom Hooper) – ur. 1972.

Brytyjski reżyser. W jego filmie „Koty”, nawiązującym do musicalu Andrew Lloyda Webbera, pojawia się postać kota jeżdżącego koleją.

Inicjacja kolejowa – wiek, w którym człowiek zaczyna jeździć pociągiem. Kiedyś było to kilka lat. Na przełomie XX i XXI w. wiek ten zaczął się niepokojąco podnosić. U schyłku drugiej dekady XXI w. wiele osób w wieku 10 - 15 lat odbyło dopiero pierwszą jazdę, zazwyczaj okazjonalną, np. specjalnym składem turystycznym, jakby rodzice chociaż raz w roku nie mogli zabrać dzieci na wakacje pociągiem. Rzekomo jazda taka jest uciążliwa, czemu autor Encyklopedii zdecydowanie zaprzecza, gdyż jako kilkulatek dobrze znosił podróż koleją.

Janiczak Bogusław – polski poeta.

Autor wiersza „Samotny anioł”:

W starej walizce opłatki

Czeka na pustym peronie

A w kącie jego manatki

Pociągu nie widać jeszcze

I dróżnik w okienku drzemie

Zmarznięty anioł ma dreszcze

A śnieg wciąż pada na ziemię

Na każdej stacji zimowej

Jacyś podróżni czekają

Gdzieś w poczekalni dworcowej

Godziny im uciekają

Światło w oknie się pali

Samotny anioł wciąż czeka

Nic nie nadjeżdża z oddali

A podróż przed nim daleka

Nie zdążysz dzisiaj do domu

Pociągu w nocy nie będzie

Jutro opłatki daj komuś

Bo przecież ludzie są wszędzie

Jantar Anna (właśc. Kukulska, z domu Szmeterling) – ur. 1950, zm. 1980.

Polska piosenkarka, która w utworze „Radość najpiękniejszych lat” śpiewała:

To już przedmieścia gorzki smak,

autobus rusza w krótki rejs.

Zdyszana biegnę z żartu w żart,

z podróży w podróż, z wiersza w wiersz.

Jej śmierć związana jest z podróżowaniem transportem zbiorowym lotniczym (którego autor tej encyklopedii nie popularyzuje). Zginęła w katastrofie samolotu w Warszawie.

Jastrun Mieczysław – ur. 1903, zm. 1983.

Polski poeta i tłumacz. Autor wiersza „Dworzec” (fragment):

Kiedy po ciężkim śnie bezsennym w brzasku bladym
Pociąg przez noc rozciętą zajeżdża kulejąc
Na dworzec, gdy się nagle zatrzaskują składy
Od łoskotu gorących kół, wtedy – nadziejo!

Z krzykiem ptactwa podnoszą się tereny twoje
Biją skrzydłami topól, nastrzępione śniegiem,
I marszczą się kałuże, gdzie często postoje
Koni bywają także błędnych gwiazd noclegiem.

Jopek Anna Maria – ur. 1970.

Polska piosenkarka, pianistka, kompozytorka i autorka tekstów. W piosence „Ja wysiadam”, do której słowa napisała Magda Czapińska, śpiewała:

Niech ktoś zatrzyma wreszcie świat, ja wysiadam
Na pierwszej stacji, teraz, tu!
Niech ktoś zatrzyma wreszcie świat bo wysiadam
Przez życie nie chcę gnać bez tchu.

Była też wykonawczynią piosenki „Czas rozpalić piec”, śpiewanej wcześniej przez Łucję Prus. W utworze jest m.in. mowa o autobusie.

Józefowicz Janusz – ur. 1959.

Polski choreograf, aktor, scenarzysta i reżyser. Nawiązanie do transportu zbiorowego w jego twórczości występuje w musicalu „Metro”, który wyreżyserował. Muzykę skomponował Janusz Stokłosa, a słowa napisały Agata i Maryna Miklaszewskie. Występowali w nim m.in. Robert Janowski czy Edyta Górniak.

Juszczak Andrzej – ur. 1961.

Fot.: Marcin Galant, http://archiwum.mbp.kalisz.pl

Polski poeta pochodzący z Ostrowa Wielkopolskiego, związany następnie z Kaliszem. Jest autorem wiersza „Burza nad przystankiem autobusowym”:

najpierw nadciągnęły chmury

szare kudłate twory

o obłych kształtach

zarzucały kroplami biohoryzont

w jakimś zachwycie życia

nadleciały błyskawice

i wypełniały swoje powołanie

to co my czynimy od dnia narodzin

po ostatnie namaszczenie

ukazywały swój ogrom

swój majestat

a autobusy

odjeżdżały punktualnie

zabierały naszą osobowość

pozostawiały nasz ślad

Kaczmarski Jacek – ur. 1957, zm. 2004.

Polski poeta, prozaik, kompozytor, piosenkarz, twórca tekstów piosenek. Komunikacja pojawia się w jego piosence zatytułowanej „Czerwony autobus”, a jej powstanie związane jest z inspiracją obrazem Bronisława Wojciecha Linkego:

Pędzimy przez polską dzicz
Wertepy, chaszcze błota
Patrz w tył - tam nie ma nic
Żałoba i sromota
Patrz w przód - tam raz po raz
Cel mgłą niebieską kusi
Tam chce być każdy z nas
Kto nie chce chcieć - ten musi!

W Czerwonym Autobusie
W Czerwonym Autobusie
W Czerwonym Autobusie mija czas!

Kamieńska Anna – ur. 1920, zm. 1986.

Polska poetka, pisarka, tłumaczka i krytyk literacki. Motyw kolei w jej twórczości pojawia się m.in. w wierszu „Powrót Hioba”: Oto fragment:

Nie umarł Hiob
nie rzucił się pod pociąg
nie zdechł za drutami
nie wywiał go komin
rozpacz nie dobiła
Dźwignął się ze wszystkiego
z nędzy brudu
świerzbu samotności

Wiersz „Tamten świat” kończy się słowami:

Nie wierzę w ten świat
pusty
jak dworzec nad ranem
gdy wszystkie pociągi odjechały
do tamtego świata

Świat jest jeden
zwłaszcza gdy budzi się w rosie
a Pan przechadza się
między krzewami
zwierzęcych i ludzkich snów 

Karczewska Wanda – ur. 1913, zm. 1995.

Polska pisarka, poetka, krytyk teatralny i tłumaczka. Kolej pojawia się w jej wierszu „Milczenie”. Oto fragment:

Pytasz czemu ja milczę. Cóż ty o milczeniu
wiesz moim? Czym jest ono, wiarą czy zwątpieniem,
czy sprawdzaniem historii, przerażeniem? Wszystkim.
Pociąg z dworca odjechał i w twarz wyciął gwizdkiem,
w bagażowni zostały ciężary z przedwczoraj.
Trzeba wziąć je na barki, rozprawiać się z sobą,
wracać w podróż przebytą, sprawdzać semafory,
dłoń do ziemi przykładać, do ukrytych tętnic
i nocy słuchać, nocy, prawdomównej pory.

 
W suchym blasku księżyca rdzą ciemnieją tory,
krew to czy łzy podróżnych, co jechali tędy?
Gdzieś za łąką pies wyje; tam sąsiad skulony
milczy o tym, że przyszli w mroku i jak cienie
z domu wzięli sąsiada, a on nawet żony
za co bał się zapytać. Mówić zakazali.
Zły to czas, gdy nie winny wybiera milczenie.

Kim Dzong Il – ur. 1941 lub 1942, zm. 2011.

Fot.: Port Amur Agency, https://wiadomosci.wp.pl/

Były przywódca Korei Północnej. Znany miłośnik kolei. Zasłynął tym, że w 2001 roku w podróż do Moskwy pojechał specjalnym (nie rozkładowym) pociągiem. Oficjalnym powodem tej decyzji był strach przed lataniem (ta sama przypadłość, którą ma piszący te słowa). Zmarł również w pociągu.

Kłak Aleksander – ur. 1970.

Fot.: http://info.sport.pl/szukaj/sport/aleksander+k%C5%82ak

Polski piłkarz nożny grający na pozycji bramkarza, srebrny medalista olimpijski z Barcelony (1992). Po zakończeniu kariery sportowej został kierowcą autobusowym w komunikacji miejskiej w Antwerpii (Belgia).

Kolańczyk Aneta – polska poetka z Kalisza, znana także jako Teresa Rudowicz.

Fot.: Marcin Galant, http://archiwum.mbp.kalisz.pl

Autorka wiersza „stara wyrusza w podróż”:

wsiąść do autobusu to jak zdobyć Rysy.

kamienieje od dołu, coraz szybciej

znikają twarze, kolejne przystanki, miejsca

są jeszcze wolne, choćby to obok – Rozmark,

skwer pomiędzy wspomnieniem synagogi

i budynkiem Talmud Tory.

albo Hala Szrajera, transporty szklanych oczu,

matowych włosów skołtunionych od wilgoci,

jeszcze jedna ulica, dwa mosty, pętla,

chciałaby zawrócić, chciałaby zza wrócić.

Komarenko Ivan – ur. 1976.

Fot.: Daniel Kruczyński, CC BY-SA 2.0, Wikipedia

Polski piosenkarz pochodzenia rosyjskiego. Reprezentant Polski w Konkursie Piosenki Eurowizji 2005. Dziesięć lat po tym wydarzeniu zasłynął z piosenki „Metrem do nieba”.

Sam powiedział w 2020 r., że nie jeździ metrem. Autor encyklopedii nie wie, czy artysta nie chce jeździć, bo nie lubi tego, czy też rozpoznawalność jest po prostu dla niego krępująca.

Korwin-Mikke Janusz – ur. 1942. 

Polski polityk, były prezes Unii Polityki Realnej oraz Kongresu Nowej Prawicy. Najzagorzalszy przeciwnik transportu zbiorowego w Polsce. Krytykuje powstawanie specjalnych pasów drogowych dla autobusów argumentując, że większość musi tracić czas, aby 40 osób przejechało szybciej (to czemu się nie przyłączy do tych, co jadą szybciej?). Uważa kolej za zabytek, który należy sprywatyzować, a jak nadal będzie nierentowny, zlikwidować (chyba po to, abyśmy do reszty utknęli w korkach).

Kosmowska Barbara – ur. 1958.

Fot.: http://www.gbp.zebrzydowice.pl/2009/05/19/spotkanie-autorskie-z-pania-barbara-kosmowska/

Polska pisarka, autorka powieści dla młodzieży „Niebieski autobus”.

Koterbska Maria – ur. 1924, zm. 2021.

Polska piosenkarka, wykonawczyni wielkiego przeboju „Wrocławska piosenka” ze słowami Krystyny Wnukowskiej i muzyką Jerzego Haralda:

Mkną po szynach niebieskie tramwaje
przez wrocławskich ulic sto
Tu przechodnia uśmiechem witają dzieci,
kwiaty i każdy dom
Na przystankach nucą słowiki,
dźwięczy śpiewem stary park
Przez Sępolno, Zalesie i Krzyki
niesie melodię wrocławski wiatr.

Kraska Adam, ks. – ur. 1985.  

Fot.: Marcin Galant, MBP Kalisz

Ksiądz poeta. Autor tomiku „Pragnienie niedoczekań” Motyw komunikacji miejskiej pojawia się np. w zawartych w nim wierszach (fragmenty):

„Listonosz”:

ma iść przecież do opuszczonych dzieci

dla jadącego za szybko gumowe drzewo

niech trochę go zaboli łeb

przed przystankiem autobusowym

oraz „List z końca dnia”

ostatni nocny autobus zatoczył pętlę

Krawczyk Krzysztof – ur. 1946.  

Fot.: Januarybratek, CC BY-SA 4.0, Wikipedia

Jeden z czołowych polskich piosenkarzy, mający w repertuarze przeboje komunikacyjne. Największym jego hitem związanym z transportem zbiorowym (w tym przypadku wodnym) jest „Parostatek” (muzyka: Jerzy Milian i Krzysztof Krawczyk, słowa: Tadeusz Drozda). Do nieco - niesłusznie - zapomnianych utworów należy piosenka „Pośpieszny pociąg 8:02”, opowiadająca o niefortunnej podróży:

Wysiadam wreszcie, rozglądam się,

Lecz na końcowej stacji nikt nie czeka mnie...

- Podróże kształcą! - konduktor rzekł -

- Powrotny pociąg złapie pan o ósmej dwie!

Krynicki Nikifor (Epifaniusz Drowniak) – ur. 1895, zm. 1968.  

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Polski malarz pochodzenia łemkowskiego. Na jego pracach często można zobaczyć stacje kolejowe.

Krytkowska Magdalena – polska poetka.  

Fot.: Marcin Galant

Jest autorką wiersza „Ech życie”:

Znowu mi uciekł twój pośpieszny,

więc jadę za nim osobowym,

tyle tu ludzi, spraw zaprzeszłych,

do których ciągle nie mam głowy,

bo mi w okiennej panoramie

film się rozwija z jesienią w tle,

ja zapatrzona w pejzażu zmianę,

o czym to, o czym teraz śnię?

By noce były zawsze długie,

a o poranku zorze śliczne,

by moje życie miało wątki

choć na pociechę idylliczne.

Stąd ta gonitwa za pośpiesznym,

który mą stację mija w pędzie.

Ech, nie wiem, nie wiem czy dogonię,

czy cię pochwycę. Jesteś wszędzie:

lodówce, radiu, komputerze,

nawet na ławce w mokrym parku,

wciąż cię spotykam, lecz nie mogę

dopaść cię i zatrzymać transu.

Mówią, że mijasz, Zaraz „mijasz”.

Ja swoje wiem. Jestem uparta.

Ty tylko zmieniasz się i zmieniasz

a ja wciąż ciebie jestem warta.

W 2013 roku wiersz doczekał się wersji muzycznej. Piosenkę w Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu wykonały Dominika Kaczała i Patrycja Kliber.

Kuczok Wojciech – ur. 1972.

Fot.: Marcin Galant

Polski pisarz, miłośnik komunikacji miejskiej i kolejowej. Na studia dojeżdżał tramwajami, na spotkania z czytelnikami dociera koleją. Choć w 2012 roku stwierdził, że po polskich torach jeżdżą zabytkowe składy, a szczególnie ciężko jest zimą, gdy kibel przypomina armatkę śnieżną, ogrzewanie działa albo na maksa, albo wcale, nie rezygnuje z tego środka lokomocji. Fascynuje go podkradanie zasłyszanych w pociągach dialogów.

Kult – polski zespół muzyczny, którego wokalistą jest Kazimierz Staszewski, znany jako Kazik.

Fot.: Aotearoa, CC BY 3.0, Wikipedia

Do jego komunikacyjnych przebojów zalicza się piosenka „Lewe lewe loff” (muzyka i słowa: Kazik Staszewski):

Ty masz taką mądrość głupią

Niech której wszyscy od Ciebie się uczą

I tylko chcę Ci powiedzieć

Ten pociąg nie pojedzie jeśli

Ty w nim nie będziesz

(...)

Przed chwilą o tym śniłem

Że na jakimś dworcu wszystko zostawiłem

Niewiadomy niepokój obudził mnie

Dlatego teraz siedzę i piszę

Ale żadne słowa tego nie opiszą

Co poczuć może człowiek ciemną jesienną nocą

Dlatego już kończę ten list

Listopad 1993

W piosence „Polska” (muzyka: Kazik Staszewski, Janusz Grudziński, Ireneusz Wereński, Paweł Szanajca, Tadeusz Kisieliński, słowa: K. Staszewski) występują mniej ciekawe obrazki z życia kolei:

Czy byłeś kiedyś w Kutnie na dworcu w nocy

Jest tak brudno i brzydko, że pękają oczy

Polska

Mieszkam w Polsce

Mieszkam w Polsce

Mieszkam tu, tu, tu, tu

Nocne sklepy z mlekiem

I patrzę, co się dzieje pod sklepem

Tłum przystawia komuś do twarzy pięści

Żądają dla niego kary śmierci

Znowu poranne pociągi

Ja stoję i patrzę na mundurowe dziwolągi

Czy byłeś kiedyś u nas na dworcu w nocy

Jest tak brudno i brzydko, że pękają oczy, oczy, oczy

Lao Che – polski crossoverowy zespół muzyczny, założony w 1999 roku w Płocku.

Fot.: Margoz, GFDL, Wikipedia

Motyw komunikacyjny pojawia się w ich piosence „Godzina W” (słowa: Hubert „Spięty” Dobaczewski, cytaty „Elegii o... [chłopcu polskim]” Krzysztofa Kamila Baczyńskiego). Oto fragment:

Tramwajem jadę na wojnę,
tramwajem z przedziałem: „Nur für Deutsche”,
z pierwszosierpniowym potem na skroni,
z zimnem lufy „Vis'a” w nogawce spodni,

Leń komunikacyjny – osoba, której nie chce się wcześniej kupić biletu. Kiosk za przystankiem albo biletomat czynny, a ona do kierowcy. Szczególnym przypadkiem LK są ludzie dziwiący się, że prowadzący pojazd nie ma jak wydać ze 100 zł.

Leone Sergio – ur. 1929, zm. 1989.

Fot.: obbino, CC BY 2.0, Wikipedia

Włoski reżyser i scenarzysta filmowy, twórca i przedstawiciel spaghetti westernu. Jego komunikacyjnym dziełem był film „Pewnego razu na Dzikim Zachodzie”, którego akcja toczy się wokół budowy linii kolejowej.

Liberska Wanda – ur. 1929 w Bolechowie niedaleko Lwowa. Polska poetka, która obecnie mieszka w Kaliszu.

Fot.: Marcin Galant

W wierszu „Oczekiwanie” napisała m.in.:

Pociąg wjechał, odjechał...

ucichły megafony,

Przemówił dzwon wawelski

na przełomie nocy -

Śnieżynką chłodną

na usta spada

- biały opłatek -

Jest także autorką wiersza „Trolejbus czasu”:

W zbliżającym się zmroku

krok po kroku na ojczystej ziemi

jeszcze zostały mi tylko tęsknoty,

co błądzą pod oknem na północy.

Jeszcze Trolejbus nie dojechał

na przystanek pusty,-

gdzie wypoczywam w śnieniu...

o radosnym jutrze na innym świecie,

chwytając chwilę trwałości istnienia,

by zatrzymać i żyć, wiecznie płonąć,

żeby rozbłysnąć na nowo!

Byle nie na takiej ziemi,

gdzie zło wyrosło z korzeni

i się panoszy w bagnie chytrości i błocie...

Oby mi tylko Matko Ojczyzno

co żyjesz w nadmiarze rozwiązłości i kwasu Faryzeuszy

nie zabrakło miłości do Ciebie!!!

Linke Bronisław Wojciech – ur. 1906, zm. 1962.

Polski malarz, rysownik i grafik, tworzący kompozycje o tematyce politycznej i społecznej. Autor obrazu „Autobus”, który okazał się inspiracją do napisania piosenki przez Jacka Kaczmarskiego.

Lipska Ewa – ur. 1945.

Polska poetka i felietonistka. Autorka wiersza „Tramwaj”:

Trzymam w garści ten krajobraz
przez który jadę tramwajem. Jedynka.
Czuję zmysłowe żelazo kół. Uległe pasma szyn.
Zupełnie jak w zabawkach edukacyjnych.
 

Dziewczynka ustępuje mi miejsca.
Na zakręcie wywraca się język.
Z ust wypadają sylaby
Nieokrzesany zgrzyt.
 

Ciesz się dziecko jeszcze,
ciesz się tą chwilą. Tym tramwajem. Tym Dalej

Ale nie Najdalej. To wiem.
Twoje siwe włosy czekają już
na tramwajowej pętli.
Ja siedzę jeszcze
kiedy wysiada twoja biała laska
podpierająca moją przepowiednię.
 

Do ciebie mówię, dziecko
 

Dziewczynka się śmieje. Ale żart
mówią podróżni: życie starość śmierć.
 

I kiedy tramwaj staje na przystanku
zaśmiewają się jeszcze jego hamulce.

Loureiro Manel – ur. 1975.

Hiszpański pisarz i prawnik. Autor powieści „Ostatni pasażer” opowiadającej o tajemniczym statku.

Łuszczykiewicz Piotr, prof. UAM dr hab. – ur. 1964.

Fot.: Marcin Galant

Znany w Kaliszu wykładowca akademicki. Autor książki „Pociąg do Poznania. Szkice i rozmowy”. Osobiście także korzysta ze środków komunikacji zbiorowej.

Majdaniec Helena – ur. 1941, zm. 2002.

Fot.: http://encyklopedia.szczecin.pl/wiki/Helena_Majdaniec

Polska piosenkarka. Zaśpiewała polskojęzyczną wersję piosenki „One way ticket” - „Bilet w jedną stronę”, do której napisała słowa (kompozytor: Hank Hunter):

Pędzi, pędzi pociąg w jedną stronę,
w dal,
potem nagle staje, znowu pędzi tam.
Uuuu koła umykają w jednym rytmie.
Pędzi, pędzi pociąg w jedną stronę
tam.
Koło kołem toczy, już dostrzegam
cel.
Uuuu koła umykają w jednym rytmie.

Ref:
Bo tak już jest w podróży - jupi, jupa,
że czas się strasznie dłuży - o losie!
Więc szybko, szybko mknij, hen
w dal.
Oo oo ooooo!

Mangold James – ur. 1963.

Fot.: lukeford.net, CC BY-SA 2.5, Wikipedia

Amerykański reżyser i scenarzysta. Kolej pojawia się w jego westernie „15:10 do Yumy” z 2007 roku. Wcześniejszą wersję filmu wyreżyserował Delmer Daves.

Markowska Patrycja – ur. 1979.

Fot.: Dariusz Kawka, CC BY-SA 3.0, Wikipedia

Polska piosenkarka i autorka tekstów. Śpiewa piosenkę „Kochaina” (słowa napisała wspólnie z Rafałem Sędkiem) zaczynającą się słowami:

Gdy zobaczyłam ją
W pociągu pośród łąk
Widziałam siebie
Wpatrzona w niego tak, jakby zatrzymał się świat
Widziałam siebie
 

Maruda komunikacyjny – osoba, która chce wszędzie jeździć samochodem, ale zazwyczaj chodzi o to, aby to ją wozić. Wymusza na rodzinie podwożenie we własnych potrzebach - zazwyczaj żona na mężu, choć może być odwrotnie. Jeżdżenie komunikacją miejską i koleją jest dla niej czymś upokarzającym, poniżej godności. Odmowa wykonania usługi lub propozycja wybrania się transportem zbiorowym mogłaby się spotkać z awanturą. Stąd właśnie zastraszona ofiara MarKoma zazwyczaj spełnia nieuzasadnione zachcianki w stylu wożenia od sklepu do sklepu lub do innej miejscowości, do której spokojnie można by dojechać pociągiem. MarKom jeśli już wybiera się gdzieś transportem zbiorowym, to z konieczności, bo np. zepsuł się samochód. Mimo komfortowego pojazdu komunikacji publicznej ma pretensje do partnera o nienaprawienie własnego auta w porę, jakby działa się mu z tego powodu ogromna krzywda.

MarKom zalicza się do warstwy społecznej homo automobilus, ale jest jej specyficzną mutacją, gdyż sam prowadzi pojazd rzadko lub wcale, lecz chce z niego korzystać.

Miłośnik transportu zbiorowego – osoba wykazująca duże zainteresowanie takimi pojazdami jak autobus, tramwaj, trolejbus, pociąg, statek lub samolot. Istnieją różne objawy zaawansowania przypadłości: nieodparta chęć korzystania (jako pasażer bądź prowadzący) z wymienionych pojazdów, zafascynowanie siecią linii komunikacyjnych miasta, regionu, kraju lub kontynentu, wyglądem i budową pojazdów; fotografowanie ich, a nawet kolekcjonowanie pamiątek, np. biletów; organizowanie wystaw i wykładów propagujących to hobby.

Miłośnicy TZ dzielą się na:

• miłośników komunikacji miejskiej (MKM) - autobusów, tramwajów i trolejbusów

• miłośników komunikacji autobusowej podmiejskiej i dalekobieżnej

• miłośników kolei (Mikol)

• miłośników pojazdów pływających

• miłośników pojazdów latających.

Często miłośnik TZ zalicza się do więcej niż jednej grupy (autor tego hasła należy do czterech pierwszych).

Miłośnik transportu zbiorowego w stanie spoczynku – osoba spełniająca cechy wyszczególnione pod hasłem Miłośnik transportu zbiorowego, lecz niekorzystająca z komunikacji publicznej nie z własnej winy. Przyczyną stanu spoczynku mogą być:

• likwidacja połączenia komunikacji miejskiej pomiędzy miejscem zamieszkania a zatrudnienia

• odległość od miejsca zamieszkania do najbliższego przystanku

• brak połączenia kolejowego lub autobusowego do miejsca, gdzie chciałby pojechać na wakacje.

W odróżnieniu od homo automobilusa, miłośnik transportu zbiorowego w stanie spoczynku śledzi zmiany w rozkładach jazdy i w razie wprowadzenia (lub przywrócenia) połączenia jest gotów do korzystania z niego.

Młynarski Wojciech – ur. 1941, zm. 2017.

Fot.: Fryta 73, CC BY-SA 2.0, https://www.flickr.com/

Polski poeta, reżyser i piosenkarz, satyryk, artysta kabaretowy, autor tekstów piosenek i librett oraz tłumacz.

Do jego komunikacyjnych przebojów należy m.in. „Bezczelny kaliski”, do którego napisał także słowa (muzyka: Janusz Stokłosa). Fragment:

W mej kolejnej śpiewanej narracji
Z treścią pragnę zapoznać was songu
O zabawnym zawiadowcy stacji
Co nie lubił niektórych pociągów
Zwłaszcza na osobowych z Kalisza
Zawiadowca się skręcał bez słów
I szlag trafiał go kiedy usłyszał
To kaliskie, bezczelne
Puf pfu, puf puf
Puf pfu, puf puf
Puf pfu, puf puf
Puf

Kolej pojawia się również w wykonywanym przez niego utworze z własnym tekstem, zatytułowanym „Ile ja dopłacam?”, kończącym się słowami:

Tu pojawił się konduktor
i na koleżankę fuknął:
Pani przeszła z pierwszej klasy! Po co? Na co?!
Ta błagalnie nań spojrzała
i z rozpaczą wyszeptała:
tak jest, proszę pana... Ile ja dopłacam?...

Inna piosenka komunikacyjna z jego repertuaru, także z autorskim tekstem, to „Przystanek koło ZOO” (muzyka: Henryk Klejne):

Przystanek koło ZOO,
przystanek koło ZOO,
w krąg trawka, jak na połoninie,
a na przystanku tym wesoło,
a na przystanku tym wesoło,
a na przystanku jak w kinie... 

Autor tekstu piosenki zespołu Skaldowie „Hymn kolejarzy wąskotorowych”.

Morawiecki Mateusz – ur. 1968.

Fot.: Olaf Kosinsky, CC BY-SA 3.0 de, Wikipedia

Polski premier. Jedna z czołowych postaci, której decyzje związane z koronawirusową histerią bardzo negatywnie odbiły się na kondycji transportu publicznego. Doprowadziły do drastycznego spadku liczby osób korzystających z komunikacji.

Wprowadził limity pasażerów w pojazdach, aby ludzie się nie zarażali, jakby wcześniej na świecie nie było wirusów. 

Möller Steffen – ur. 1969.

Fot.: Łukasz Zandecki, str. 76 książki „Polska da się lubić” 

Niemiecki aktor, pisarz i kabareciarz. Miłośnik komunikacji miejskiej i kolejowej. W książce „Polska da się lubić” oraz programie telewizyjnym „Europa da się lubić” nieraz chwalił się, że korzysta z tych środków transportu. Szczególnie dobrze wypowiadał się o PKP i wagonach Wars.

Mr. Zoob – założony w Koszalinie polski zespół grający alternatywnego rocka.

Jego największym przebojem transportowym jest „Kartka dla Waldka”:

Tramwaj przejechał mi przez śniadanie, bezczelnie wjechał w mój dom

Przy stole zrobił sobie przystanek, choć dotąd tu nie było go

Pan motorniczy w żółtym berecie przystanął, oświadczył mi,

Że mnie zabiera w podróż po świecie, wiadomość włożyłem w drzwi.

Nie gniewaj się, Waldek, ten tramwaj jest naprawdę twój, a reszta moja!

Nawrocka-Dońska Barbara – ur. 1924, zm. 2018.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Polska prozaiczka, eseistka i dziennikarka. Autorka zbioru reportaży „Trolejbusem do galaktyki”.

Nesbit Edith – ur. 1858, zm. 1924.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Brytyjska pisarka i poetka. Autorka powieści „Przygoda przyjeżdża pociągiem”.

Nohavica Jaromír – ur. 1953.

Fot.: Mohylek - domena publiczna, Wikipedia

Czeski pieśniarz, kompozytor i poeta. Autor pieśni „Cieszyńska”. Oto fragment:

Gdybym urodził się przed stu laty

w tamtej erze

tylko dla ciebie zrywałbym kwiaty

w to święcie wierzę

Tramwaj na moście codzienny raban

słońce by samo podnosiło szlaban

obiadu zapach i

pełne talerze

W Polsce utwór śpiewał Artur Andrus.

Nowoczesne społeczeństwo komunikacyjne – społeczeństwo, które jeździ komunikacją publiczną z chęci, a nie z przymusu lub konieczności.

Oferma komunikacyjny – osoba, która nie umie korzystać z rozkładów jazdy oraz innych (np. elektronicznych) systemów informacji pasażerskiej. Bywa, że mając nad głową spis połączeń dzwoni do znajomych i rodziny z pytaniem, o której godzinie pojedzie autobus. Przyczyną dysfunkcji może być zarówno lenistwo w samodzielnym dotarciu do potrzebnych informacji i pójście na łatwiznę, jak i brak odpowiedniej edukacji transportowej.

Wśród oferm komunikacyjnych są zarówno przedstawiciele warstwy homo automobilus, jak i osoby nieposiadające samochodu.

Okudżawa Bułat – ur. 1924, zm. 1997.

Fot.: Bundesarchiv, Bild 183-R1202-0019, CC BY-SA 3.0 de, Wikipedia

Rosyjski bard, poeta, prozaik, kompozytor ballad, pieśni lirycznych i satyrycznych, dramaturg. Syn Ormianki i Gruzina. W swojej twórczości ma utwory o trolejbusach:

„Ostatni trolejbus” - polską wersję śpiewa Anatol Borowik:

A kiedy nie sposób już płynąć pod prąd,

nie sposób już wyrwać się z matni,

niebieski trolejbus zabiera mnie stąd,

trolejbus

ostatni.

Mój promie północny, żeglujesz przez noc

i nie dbasz: głęboka czy płytka,

gdy zbierasz nas wszystkich - idących na dno

z bulwarów

rozbitków.

„Jechał trolejbus po ulicy”

Jechał trolejbus po ulicy

kobieta z przodu szła,

I wszyscy mężczyźni w trolejbusie

nie mogli od niej oderwać oczu.

Trolejbus przejechał obok,

wyprzedził kobietę.

Lecz wszyscy mężczyźni w trolejbusie

długo patrzyli za nią w ślad.

No przecież chociaż ktoś musi,

patrzeć cały czas wprzód.

Olszewski Michał – ur. 1977.

Urodzony w Ełku dziennikarz, pisarz, publicysta. Autor książki „Zapiski na biletach”, poświęconej podróżom komunikacyjnym po Polsce i nie tylko.

Osęka Janusz – ur. 1925.

Urodzony w Warszawie polski pisarz i satyryk. Autor książki „Tramwaj w oku”.

Osiecka Agnieszka – ur. 1936, zm. 1997.

Fot.: http://film.interia.pl/wiadomosci/film/news/agnieszka-osiecka-kino-to-smiertelna-nuda,1768726,38

Polska poetka, autorka tekstów piosenek, pisarka, reżyserka teatralna i telewizyjna, dziennikarka. Napisała m.in. słowa piosenki „Ballada wagonowa”, śpiewanej przez Marylę Rodowicz, a także „Wieczór na dworcu w Kansas City” i „Dojeżdżam” dla Skaldów.

Autorka wiersza „Ballada o uczonym Balbusie i przejeżdżającym tramwaju”:

Było to chyba w miesiącu maju,
uczony Balbus nie zauważył przejeżdżającego ulicą tramwaju.
Być może doznał zawrotu głowy
od wygłoszonej uczonej mowy,
być może wracał właśnie od rudej
po kolacyjce wyjątkowo chudej,
a może wzrok mu przyciągnęło hasło,
co nad witryną zapalało się i gasło?
Szedł więc ulicą ów Balbus pieszy,
a tramwaj pędził, bardzo się spieszył,
wkrótce się zbliżył ten straszny poczwara
i dopadł Balbusa, pieszego huzara.
Rozległ się hałas i brzęk, i huk,
i bydlę Balbusa zwaliło z nóg.
Leży nasz Balbus cały na szynach,
przemija jedna, druga, trzecia godzina.
Myślicie, ludzie, że zląkł się niebożę?
Nic podobnego. On rad jest, że wyspać się może.
Leżał tak, leżał, jak pod kołderką,
i śnił o niuansach z jedną tancerką,
aż wnet nadjechał miejskich służb dźwig
i się uporał z tym smokiem w mig.
Czas wyciągnąć tu morał,
co się czai w ukryciu:
Alkohol szkodzi zdrowiu,
ale pomaga życiu.

Osińska Dorota – ur. 1978.

Fot.: https://www.youtube.com/

Polska aktorka i piosenkarka. Wykonawczyni piosenki  „Jestem chora” (muzyka: Alice Dona, polskie słowa: Monika Partyk na podstawie tekstu Serge'a Lamy) - z motywem kolejowym:

Budzi mnie mój cień
Noce śmieją się
Że tam obok
Nie sypia nikt
Tylko w ciało me
Peron numer pięć
Z hukiem wjeżdża pociąg
Gdy wstaje świt
(...)

A ja zostałam tu na dnie
Tak chora
Z tym sercem wciąż na torach
Czy słyszysz?
Jestem chora!  

Ostrowska Małgorzata – ur. 1958.

Fot.: Daniel Kruczynski, CC BY-SA 2.0, Wikipedia

Polska piosenkarka rockowa. W swoim repertuarze ma skomponowaną przez Marka Jackowskiego piosenkę „Po niebieskim niebie”, w której jest mowa o spóźniających się tramwajach. Osobiście napisała do niej słowa. Oto fragment:

Wiosna się ciągle waha
I spóźnia się jak tramwaj
I niespokojną zimę
Odsypia w miejskich parkach

Wiosna ma zapach żalu
I spalin na ulicach
I spóźnia się jak tramwaj
I ciągle każe czekać

Pasternak Borys – ur. 1890, zm. 1960.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Rosyjski poeta i prozaik pochodzenia żydowskiego. Laureat literackiej Nagrody Nobla w 1958 roku, której nie przyjął. Autor książki „Doktor Żywago”. Jej główny bohater umiera wysiadając z tramwaju. W powieści często pojawiają się także pociągi.

Patkowski Maciej (Andrzej Łazoryk) – ur. 1936.

Fot.: http://sppwarszawa.pl/czlonkowie/maciej-patkowski/

Polski prozaik, scenarzysta i dramatopisarz. Autor książki „Autobus do Radości”.

Pawica Bolesław – ur. 1961.

Polski reżyser, scenarzysta i producent. Komunikacja miejska pojawia się w wyreżyserowanym przez niego filmie „Tramwajada”, opowiadającym o dzieciach, które porwały tramwaj w sylwestrową noc.

Pawlikowska-Jasnorzewska Maria – ur. 1891, zm. 1945.

Polska poetka i dramatopisarka. Autorka wiersza „Obserwacja w pociągu”:

Vis à vis mnie, podróżnik, kołysany drogą,
Zapadł się w sobie, ziewnął, uśmiechnął się błogo,
Z uncją niesmaku – po czym opadła mu szczęka
I stał się nieistotny. Nikt się go nie lęka
I nikt go nie poważa.
Każdy się uśmiechnie
Na widok ust, otwartych bezsilnie, pociesznie.

Nagle: poryk nosowy. Zew bawołu? tura
Czy innego straszliwca?
Łaskawa Natura
Przyszła w pomoc słabemu i stwarza, życzliwa,
Ów głos, ów dźwięk nieludzki, by nim porykiwał
I ośmielonych wrogów mógł powstrzymać z dala
Od siebie – przeraźliwy odtrąbując alarm...

Peszek Maria – ur. 1973.

Polska piosenkarka i aktorka. W piosence „Moje miasto” śpiewa:

Moje miasto martwe w nocy
O świcie tramwajami rozwożące znowu życie

W utworze „Sorry Polsko” zaznacza, że nie jeździ na gapę.

Petőfi Sándor – ur. 1823, zm. 1849.

Węgierski poeta. Transport zbiorowy nie dominuje wprawdzie w jego twórczości, ale w wierszu „Koleją” (w tłumaczeniu Tadeusza Fangrata) pisze m.in.:

Piersi – polski zespół rockowy założony w 1984 roku.

Paweł Kukiz, fot.: Andrzej19, CC BY-SA 3.0, Wikipedia

W 1995 roku wylansował piosenkę „Zośka”, której autorem i wykonawcą był ówczesny wokalista zespołu, Paweł Kukiz (na zdjęciu). W tekście pojawiają się m.in. słowa:

Kierowca w autobusie, co zdążyć chciał na czas
Do dech radio zgłośnił i wdepnął mocno w gaz
Bo w radiu swym usłyszał tę samą piosenkę
Co Zosia ją słuchała, więc nucił ten refren:

Kocham cię, miłości daj mi znak
Kochaj mnie la, la, la, la, la, la
I każdy z pasażerów zaśpiewał razem z nim
Bo ładny miała piosnka rym

Kierowca autobusu przez okno wyjrzał swe
Zobaczył przez nie Zosię jak trzepie dywan ten
Więc zaraz się zatrzymał - trzepaczkę wziął jej z rąk
I zaczął walić w dywan, śpiewając piosnkę tą:

Kocham cię, miłości daj mi znak
Kochaj mnie la, la, la, la, la, la
A Zosia go ujrzała i pokochała go
I już za trzy miesiące była jego żoną  

Pisarski Roman – ur. 1912, zm. 1969.

Polski pisarz, autor książek dla dzieci, nauczyciel. Autor popularnego opowiadania dla dzieci  „O psie, który jeździł koleją”.

Płatek Sławomir – ur. 1974.

Fot.: Dorota Ryst, tylna okładka tomiku „Bez imienia”

Polski poeta. Słowa kojarzące się z transportem zbiorowym licznie występują jego w tomiku „Bez imienia”. Przykłady wierszy:

„o wyższości czasu nad przestrzenią”

Iława Główna

mogłaby być

równie dobrze na przykład

Krakowem Płaszowem

taka sama szerokość peronów

bezzębność kloszardów

zloty i zaloty gołębi

mogłaby być

gdyby nie to

że jest 14:52

ostatni pociąg z piwnicznej spóźniał się.

w upale rozgrzane tory wypełzały

spod kół. była nadzieja, biegliśmy.

krzyczałaś że nie zostawia się kobiety

samej w górach, ubrudzona jagodami i wściekła.

mówiłem, odjedzie nam - tak, mówiłeś i co z tego.

siedzieliśmy na torach aż zaczęliśmy się śmiać.

pamiętam powiedziałaś wtedy

co tam pociąg, jeszcze wszystko w życiu zdążymy.

zjedliśmy jagody z kubka nie kosztując

granatowych ust. nadzieja smakuje lepiej.

Płóciennik Marek – ur. 1959, zm. 2017.

Fot.: tylna okładka tomiku „Ona ty i ja”

Polski poeta i kolejarz pochodzący z Ostrowa Wielkopolskiego. W twórczości ma m.in. tomiki: „Ona ty i ja”, „Z poezją na szlaku”, „Wyroby kolejopodobne”.

„Trochę kolei”

Trochę kolei mi trzeba,

mimo że to i tamto

przeklinam czasem.

Trochę kolei mi trzeba,

bo to mój oddech,

kawałek piekła

i kawałek nieba.

Jak zrozumieć po latach?

Jak położyć płozę pod myśli,

aby nie zbiegły.

Elvis Presley był miłośnikiem starych parowozów,

bo śpiewał „Lov mi tender”

Podolski Lukas – ur. 1985.

Fot.: http://www.sportfan.pl/artykul/gwiazdor-pilki-zarabia-miliony-a-jezdzi-autobusem-tak-wygodniej-51125

Niemiecki piłkarz nożny polskiego pochodzenia, grający na pozycji napastnika lub pomocnika. Mistrz świata z 2014 roku wraz z reprezentacją Niemiec. Miłośnik komunikacji.

Pomimo wielu sukcesów sportowych i związanych z nimi zarobków, nie porzucił autobusów. Jak donoszą różne portale, po przeniesieniu się do Arsenalu Londyn nieraz można go było spotkać w komunikacji miejskiej.

Podsiadło Jacek – ur. 1964.

Fot.: http://filolozki88.blogspot.com/2012/01/jacek-podsiado.html

Polski poeta, prozaik, tłumacz, dziennikarz, felietonista pochodzący z Szewna koło Ostrowca Świętokrzyskiego. W wierszu „Pociągi towarowe” napisał m.in.:

(Słyszałem coś takiego u Boba Dylana).

Urodziłem się na Południu, w naprędce skleconej budzie

przy torach kolejowych.

Pokrzykiwania maszynistów w środku nocy

na zawsze oduczyły mnie snu.

Gwizd parowozu

na zawsze zagłuszył mój dziecinny płacz.

Pociąg towarowy wprawdzie transportem zbiorowym nie jest, ale przytoczony tekst wiersza pasuje w zasadzie do każdego rodzaju pociągu.

Podwoziciel – człowiek kierujący się błędnym przekonaniem, że każdy krewny lub znajomy stojący na przystanku lub wybierający się na przystanek rzekomo cierpi i należy mu pomóc oferując podwiezienie samochodem. Bywa, że swoją przysługę wmusza niemal na siłę, nie dopuszczając możliwości sprzeciwu. Charakterystyczne są powiedzenia w stylu: Jedziesz autobusem? Nie ma mowy, jesteś moim gościem. Daj spokój, zawiozę cię! Uważa to za przejaw uprzejmości.

Uwaga: termin podwoziciel odnosi się tylko do osób postępujących według powyższego opisu, a nie podwożących kogoś, kto nie ma innej możliwości dotarcia do celu np. z uwagi na brak połączenia komunikacyjnego, niedyspozycję zdrowotną lub niepełnosprawność. Podwoziciel oferuje/wmusza swoje usługi nawet tym, którzy mogliby bez problemu dojechać komunikacją publiczną, zamiast po prostu wyjaśnić im, do którego autobusu lub tramwaju wsiąść.

Poparzeni Kawą Trzy – polski zespół pop rockowy założony w 2005 roku.

Fot.: Piotr Drabik, CC BY 2.0, Wikipedia

W ich piosence „Byłaś dla mnie wszystkim” (słowa: Rafał Bryndal) pojawia się tramwaj:

Lekarstwem na zgagę,
Promocją w spożywczym,
Tramwajem na Pragę,
Napojem odżywczym,
Paczką papierosów,
Pasztetem kaliskim,
Prezentem od losu,
Byłaś dla mnie wszystkim! 

Poświatowska Halina – ur. 1935, zm. 1967.

Fot.: http://www.twojewiadomosci.com.pl/content/boska-halina-poświatowska-w-45-rocznicę-śmierci-wybitnej-poetki

Polska poetka, autorka wiersza „Podróż pociągiem osobowym”:

mała siostra podróżuje teraz przez życie
uśmiecha się do niej rudy konduktor stojący na stopniach wagonu
on ma żonę i czworo dzieci nigdy niesytych
a głód który mu drąży trzewia podobny do ich głodu
żarłocznie patrzy na małą siostrę pan konduktor
każę jej się przesiąść do następnego wagonu

następny wagon jest dla niepalących
siedzi tu kilku staruszków wydaje się że drzemią
myślę -- tu będzie bezpieczna rozglądam się gdzie ją posadzić
gdy wtem chwytam spojrzenie spod półprzymkniętych powiek
wymierzone w jej dziecinne ramiona i szczupłą szyję
nie -- mówię -- tu zbyt duszno chodź znajdziemy miejsce dalej 
 
ciągnę już wzdłuż korytarza zadyszaną zmęczoną
robi się tłoczno w przedziałach już wszystkie miejsca zajęte
mężczyźni wsparci na oknach palą papierosy czytają gazety
kobiety poprawiają włosy ich suknie wilgotne od potu
stajemy pośród tłumu niepodobna przepchać się dalej
słyszę że pociąg rusza i w biegu skaczę ze stopni

mała siostra odjeżdża milknie stukot kół...

Prus Bolesław, właśc. Aleksander Głowacki – ur. 1847, zm. 1912.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Polski pisarz. Kolej pojawia się w jego powieści „Lalka”. Jednym z bohaterów jest dróżnik Wysocki.

Prus Łucja – ur. 1942, zm. 2002.

Fot.: https://www.youtube.com/watch?v=_Ho6ALSiVoM

Polska piosenkarka. W utworze „Czas rozpalić piec” do słów Jana Wołka i muzyki Włodzimierza Nahornego śpiewała m.in. o autobusie:

Mrok, jak kosmaty pies.
Patrz wrzesień już,
Czas rozpalić piec.
Posmutniało w ogrodzie
I nagle postarzało się.
Miałeś przecież być?

Autobus twój szedł.
Wiem jest już późno.
Wróć w lampy ciepły krąg.
Do szafy płaszcz.
Jabłkami pachnie dom.

Później utwór ten śpiewali także Anna Maria Jopek oraz Magda Umer i Janusz Strobel.

Teledysk do piosenki „Malwy”, skomponowanej przez Adama Sławińskiego, nagrany został na peronie dworca, pojawiają się w nim także pociągi. W tekście napisanym przez Agnieszkę Osiecką padają słowa:

Malwy po chatach kwitną i bledną
Po sześciu latach nic już nie jest tragedią

Ja przepraszam, że nie przyszłam
Na ten dworzec wtedy tam
Tłumaczyłam wszystko w listach
Nie pomogły listy nam
Ja przepraszam, dziś bym przyszła
Na ten pociąg siódma dwie
Pod mostami rzeka Wisła
Nie wie, jak się płakać chce

Przeciwnik transportu zbiorowego – osoba bardzo źle wypowiadająca się o autobusach, tramwajach, pociągach czy trolejbusach, a niekiedy odnosząca się z pogardą wobec ludzi, którzy jeżdżą tymi pojazdami. PTZ błędnie twierdzi, że z komunikacji publicznej korzysta się wyłącznie z konieczności. Uważa również, że jeśli linia jest nierentowna, to należy ją zamknąć. Najsłynniejszym polskim PTZ jest Janusz Korwin-Mikke, który postuluje wstrzymanie dotacji dla nierentownych linii, a w razie ich upadku nawet rozebranie torów i położenie na ich miejsce szos.

Przemyk Renata – ur. 1966.

Fot.: Jarosław Kruk, CC BY-SA 4.0, Wikipedia

Polska piosenkarka i kompozytorka. W piosence „Odjazd” śpiewa m.in.:

Kupujesz najdroższy bilet i
Ustawiasz się do jazdy przodem
Lecz skąd możesz wiedzieć gdzie los ma
Początek swój a gdzie ma ogon

Przecież to nie ty rozkładasz te tory
Nie masz na to wpływu gdzie ich koniec
Myślisz jestem Bóg wie jak wyjątkowy
Ale mylisz się...

W jej repertuarze jest także utwór „Tramwaj zwany podążaniem” (gra słów zaczerpnięta od tytułu sztuki Tennessee Williamsa „Tramwaj zwany pożądaniem”).

Pudło Jacek – ur. 1988.

Fot.: http://www.lubus.info/index.php/mg-kontakt

Püdelsi – polski zespół rockowy założony w 1985 roku.

Maciej Maleńczuk, fot.: Silar, CC BY-SA 4.0, Wikipedia

Ramazzotti Eros – ur. 1963.  

Fot.: Daniel Åhs Karlsson, CC-BY-3.0, Wikipedia

Włoski piosenkarz. W swoim repertuarze ma piosenkę „L'Ultimo Metrò” - „Ostatnie metro”. Jest też współautorem utworu.

Raz, Dwa, Trzy – polski zespół muzyczny.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

W jego piosence „W wielkim mieście” (słowa, muzyka i śpiew: Adam Nowak) jest mowa o tramwaju:

w wielkim mieście rośnie balon
wielkich marzeń które pracę znów
gwiazdorom dają
a gwiazdorzy te marzenia
noszą w workach po kieszeniach
czasem coś sprzedają
i tramwajem jadą w święta
aż do nieba
tylko po co tak daleko jechać
gdyby któryś ruszył głową
można by choinkę
nocą znowu ukraść z lasu

Rodowicz Maryla, właśc. Maria Antonina Rodowicz – ur. 1945.

Fot.: Ja Fryta, CC BY-SA 2.0, Wikipedia

Jedna z czołowych polskich piosenkarek, mająca w repertuarze przeboje komunikacyjne. Największymi jej hitami związanymi z transportem zbiorowym są: „Ballada wagonowa” (słowa: Agnieszka Osiecka, muzyka: Andrzej Zieliński), „Remedium” (słowa: Magdalena Czapińska, muzyka: Seweryn Krajewski) - refren zaczynający się od słów Wsiąść do pociągu byle jakiego (obie piosenki związane z komunikacją kolejową), oraz autobusowy przebój „Do łezki łezka” (słowa: Jonasz Kofta, muzyka: Andrzej Korzyński):

Autobusy zapłakane deszczem

wożą ludzi od siebie do siebie,

po błyszczącym mokrym asfalcie,

jak po czarnym gwiaździstym niebie

Od tygodnia leje w mym mieście,

ścieka wilgoć po sercu i palcie,

z autobusu spłakanego deszczem

liczę gwiazdy na mokrym asfalcie.

Rodzic dzidziusia komunikacyjnego – rodzic ucznia spełniającego definicję dzidziusia komunikacyjnego, przedstawiciel warstwy społecznej homo automobilus. Samochodem wozi do szkoły swoją pociechę, aby ta nie dostała czasem kataru na przystanku. Chce ochronić dzieciątko przed światem, gdyż nie może ono się męczyć w jakimś byle autobusie, choćby był to elegancki pojazd. RDK uważa, że nie będzie ono docierać do szkoły jak za króla Ćwieczka autobusem, bo czasy się zmieniły (tzn. analogicznie do zasady: smartfon jest nowocześniejszy od piłki, więc lepiej siedzieć ze smartfonem, zamiast grać w piłkę). Jak na ironię, niejeden RDK kiedyś samodzielnie chodził do szkoły i nie ucierpiał szczególnie z tego powodu, a nawet wspomina to miło, gdy już po drodze spotykał kolegów.

Rowling Joanne Kathleen, właśc. Joanne Murray – ur. 1965.

Fot.: Daniel Ogren, CC BY 2.0, Wikipedia

Brytyjska pisarka, autorka książek o Harrym Potterze. Już sam pomysł stworzenia cyklu narodził się podczas czterogodzinnej jazdy pociągiem. Transport zbiorowy pojawia się także w treści, czego przykładami są: autobus Błędny Rycerz i pociąg Ekspres Hogwart.

Różewicz Tadeusz – ur. 1921, zm. 2014.

Fot.: Michał Kobyliński, CC BY-SA 2.5, Wikipedia

Polski poeta, dramaturg, prozaik i scenarzysta. Autor wiersza „Czarny autobus”:

Ten czarny autobus
jest inny niż stado czerwonych
kipiący jak garnek
na blasze

W środku jeden pasażer
cierpliwy i podłużny
w drewnianym płaszczu
zapięty na ostatni gwóźdź
wysiądzie na ostatnim przystanku

Do tego autobusu nikt się nie pcha
po trupach
wprost przeciwnie

Pomalujmy wszystkie autobusy
na czarno z białym paskiem
ich melancholijny wygląd
skłoni ludzi
do wzajemnej życzliwości
przy wsiadaniu
i przy wysiadaniu

Różycki Tomasz – ur. 1970.

Poeta i tłumacz z Opola. Autor poematu „Dwanaście stacji” poświęconego Śląskowi. Fragment „Stacji dziesiątej: Pociąg”:

Podróżowanie pociągiem czyż nie jest przekraczaniem śmierci?

Czyż ruch kół, obroty, odrywanie się od świata nie jest wstąpieniem

w inne życie, zupełnie nieznane? Czyż nie jest doskonałym

skupieniem na sobie, kiedy ciało porwane ze świata pozostaje

w bierności przez wiele godzin? Czyż podróż pociągiem

nie jest doskonałą figurą naszego odejścia, przemienienia?

A film o świecie, już niedotykalnym, puszczany przez okna,

czyż nie jest pamiątką po bytowaniu?

Rúzsa Magdi, właśc. Magdolna Rúzsa – ur. 1985.

Fot.: Wikipedia

Węgierska piosenkarka. W 2007 roku zajęła 9. miejsce na Konkursie Piosenki Eurowizji z utworem „Unsubstantial blues” (kompozycja własna, słowa: Imre Mózsik). Podczas wykonania rekwizytem na scenie był przystanek autobusowy.

Rynkowski Ryszard – ur. 1951.

Fot.: Wikipedia

Polski piosenkarz, wykonawca utworów: „Wybieram kolej” oraz bardziej znanego - „Zwierzenia Ryśka, czyli jedzie pociąg” (kompozycja własna, słowa Jacka Cygana):

Jedzie pociąg z daleka, na nikogo nie czeka

Konduktorze łaskawy, byle nie do Warszawy

Santor Irena – ur. 1934.

Fot.: Wikipedia

Polska piosenkarka, która w utworze ze słowami Heleny Kołaczkowskiej „Na prawo most, na lewo most” śpiewała „Kiedy rano jadę osiemnastką…”. Innym wykonawcą tego przeboju był Chór Czejanda.

Sienkiewicz Krystyna – ur. 1935, zm. 2017.

Fot.: Marcin Galant, MBP Kalisz

Polska aktorka i plastyczka. Wykonawczyni piosenki „Życiorysy” do słów Jana Jakuba Należytego. Fragmenty:

Podróżni różni śpią w wagonach,

Koleje losu ich prowadzą,

A pociąg mknie po życia torach,

Dopóki z szyn ich nie wysadzą.

(...)

Podróżni różni na peronie,

Mają imiona i nazwiska.

Jednym jest bliska stacja Koniec,

Innym ta stacja nie tak bliska.

Skaldowie – polski zespół muzyczny wykonujący m.in. klasyczny rock, rock progresywny, folklor góralski, rock'n'roll, jazz, big-beat oraz pop.

Fot.: Wikipedia

Jeden z najwybitniejszych zespołów komunikacyjnych. Transport zbiorowy pojawia się w takich jego przebojach jak „Nocne tramwaje” (muzyka: Andrzej Zieliński, słowa: Leszek Aleksander Moczulski), „Wieczór na dworcu w Kansas City”, „Dojeżdżam” (oba utwory - muzyka: Andrzej Zieliński, słowa: Agnieszka Osiecka) i „Hymn kolejarzy wąskotorowych” (muzyka: Andrzej Zieliński, słowa: Wojciech Młynarski). Fragment ostatniej z nich:

ma urok expres linii łowicz-kutno
ma urok kolej syberyjska trans
lecz nam panowie wcale nie jest smutno
choć przy urokach tych nie mamy szans

ma urok swój przesiadka w Szopienicach
Union Pacific, Pullman firmy Cook
lecz nas panowie też to nie zachwyca
i nawet Cook bynajmniej nam nie wróg

bo pamiętajcie proszę to
że prócz pociągów co w dal mkną
wiedzie je dróg żelaznych sto
przez całą dobę
są też kolejki wąskoto
są też kolejki wąskoto
są też kolejki wąskoto
wąskotorowe 

Andrzej Zieliński śpiewa także skomponowany przez siebie utwór „Dopóki stoją góry” (słowa: Andrzej Jastrzębiec-Kozłowski):

Dopóki stoją góry
Podziwiaj świat bez końca
A myśli nie cenzuruj
Dopóki są gorące
Pogodnie sobie powróż
I barwnie w dzień się prowadź
Bo szczęście to jest podróż
Nie stacja docelowa

Skiba Krzysztof – ur. 1964.

Fot.: Jacek Bogdan, CC BY-SA 4.0, Wikipedia

Polski muzyk, autor tekstów, satyryk, publicysta, aktor, konferansjer, wokalista rockowy. W repertuarze ma piosenkę „Każdy coś ma”, w której śpiewa:

Kolejarze mają czapki i jeżdżą pociągami,
gdy spotkasz kolejarza, to na niego uważaj! Uważaj!

Solarz Janusz

Polski poeta. Autor sonetu „Sonnenizio kontrolne” (za Andrzejem Sosnowskim):

Jednak ktoś kontroluje stacje i zwrotnice,

ktoś kto jak zawiadowca dba o rozkład jazdy,

kto śmie mieć wgląd we wszystko, wszędobylski szpicel,

o którym ktoś rzec mógłby, że śledzi nas z gwiazdy.

Lecz nie ma nikt pewności czy ten ktoś nam sprzyja,

czy ten ktoś nadzoruje pociągi bez złości,

czy jest kimś kto śmieje się, że czas nas zabija,

czy patrzy na nas jak ktoś cierpiący z miłości.

Ma ten ktoś wśród podróżnych wrogów i pochlebców,

którzy pragną rozstrzygnąć co ten ktoś im dłużny —

ktoś mówi coś na migi w towarzystwie ślepców,

ktoś stuka białą laską po torach jak dróżnik.

Nie ma jednak nikogo kto śmierć trzyma w szachu —

ten tylko kto śpi wiecznie jest wolny od strachu.

Sosnowski Andrzej – ur. 1959.

Fot.: Michał Kobyliński, CC BY-SA 2.5, Wikipedia

Polski poeta i tłumacz. Autor sonetu „Zmienia to postać legendarnych rzeczy”. Oto fragment:

Jednak ktoś kontroluje stacje i zwrotnice

śląc nasze pociągi pod wskazany adres.

Ktoś zawiązał węzeł i zostawił końce -

Trzeba je utopić w wodzie albo w snach.

Utwór posłużył później Januszowi Solarzowi do napisania sonnenizia.

Steinbeck John – ur. 1902, zm. 1968.

Fot.: domena publiczna, Wikipedia

Amerykański pisarz, laureat Nagrody Nobla w 1962 roku. Jego słynnym komunikacyjnym dziełem jest powieść „Autobus do San Juan”.

Stereophonics – walijski zespół rockowy założony w 1992 roku.

Fot.: Wikipedia

Kolej pojawia się w jego piosence „Graffiti On The Train” - „Graffiti na pociągu”:

Oh, pociąg z graffiti

Oh, graffiti na pociągu

Oh, nie, w jej życie wtoczył się

Pociąg z graffiti

Sztaudynger Jan – ur. 1904, zm. 1970.

 Fot.: Wikipedia 

Polski poeta, satyryk, teoretyk lalkarstwa i tłumacz. Pisał m.in. wiersze dla dzieci, wśród nich kolejowy „Jedzie pociąg”:

Jedzie pociąg, jedzie,
W nim same niedźwiedzie.
A największy żarłok
Rozsiadł się na przedzie.

Wypił beczkę miodu,
Zakąsił borówką,
Niechże niedźwiedziowi
Wyjdzie to na zdrówko!

Inny z tych niedźwiadków
Chce jechać na gapę,
Bo sobie biletu
Nie kupił w Pekape.

Najmniejszy niedźwiadek
Jedzie na buforze,
O, co to za głuptas,
On się zabić może!

Powiemy co prędzej
O tym jego mamie,
Nim spadnie z buforu
I kości połamie.

Nad pociągiem lecą
Pszczółki całą chmarą,
Aż się na niebiosach
Robi od nich całkiem szaro.

One będą pilnie
Z kwiatów miód zbierały.
A niedźwiadki będę
Miód pałaszowały.

Taki podział pracy
Misiom odpowiada,
A i mała Dorotka
Chętnie miodek zjada...

Szymborska Wisława – ur. 1923, zm. 2012.

Polska poetka. W wierszu „Tutaj” napisała:

I jakby tego było jeszcze mało,

kręcisz się bez biletu w karuzeli planet,

a razem z nią, na gapę, w zamieci galaktyk,

przez czasy tak zawrotne,

że nic tutaj na Ziemi nawet drgnąć nie zdąży.  

Okładka: http://www.culture.pl/

Świtała Grażyna – ur. 1954, zm. 2003.

Fot.: http://festiwalpiknikcountry.pl/artists/61

Polska piosenkarka. Kolej pojawia się w jej repertuarze w utworze „Dwa serca jak pociągi dwa”, którego kompozytorem jest Andrzej Rutkowski, a słowa napisał Wojciech Młynarski:

Dwa serca jak pociągi dwa z miasteczka B do miasta A

I z miasta A do miasta B, i jak się mają spotkać kto to wie.

Ich prędkość znam, odległość znam i znów jak w szkole tremę mam,

Ach, losie mój, ty nie bądź zły i rozwiąż to zadanie mi.

Taco Hemingway (Filip Szcześniak) – ur. 1990.

Fot.: http://metrowarszawa.gazeta.pl/metrowarszawa/...html

Polski piosenkarz - raper. W repertuarze ma komunikacyjny przebój „Następna stacja”:

A to dopiero Plac Wilsona, chyba zaraz skonam
Artysta z teką myśli, że jest Matejką, a może Banksym
Ale brak mu wyobraźni, zaraz Dworzec Gdański
(NASTĘPNA STACJA) Ratusz Arsenał
Przedniojęzykowe "Ł", ja cierpię katusze teraz
Zamykam oczy i wróżę, że to już Świętokrzyska
Wraz z kebabem wsiedli ludzie, mieląc mięso w pyskach

(...)

Metro Świętokrzyska
Wraz z kebabem wsiedli ludzie, mieląc mięso w pyskach
Jedna bestia, trza jej zdobyć sto pęset
Ostry sosik plami bluzę gdzieś przy Rondo ONZ
Mógłbym dobę tak się wgapiać w niego
Zwykła podróż metrem, ile tu jest wrażeń z tego
Ale koniec tej przejażdżki, muszę wyjść, znowu patrzeć w niebo
Ostatnia stacja, Rondo Daszyńskiego

(...)

Kolej pojawia się także w piosence „Deszcz na betonie”:

Wracam ekspresem do Warszawy
Zostawiłem ją w hotelu
Mówiąc „Lecę, bo mam sprawy”

(...)

Ale teraz siedzę w Warsie z kubkiem pociągowej lury
Bojąc się, że nie zapomnę nigdy woni twojej skóry
(...)

Twoja skóra pachnie jak ostatnie dni wakacji
(Jak ostatnie dni)
Po co mi ten pociąg, skoro ciebie nie ma na stacji
A melodia się urywa ni...
 

Taco Hemingway jest też autorem powyższych tekstów.

Kabaret Tey – polski kabaret działający w latach 70. i 80. XX w.

Fot.: Wikipedia

W jego repertuarze znajduje się śpiewana przez Bohdana Smolenia piosenka „Smutasy i mazgaje”, opowiadająca o powrocie do domu poznańskim tramwajem:

Ja was widziałem o świcie w tramwaju,
Bo powracałem luźno sobie z balu,

Zawsze myślałem, że rano w tych tramwajach,
Jest wesoluśko, że radość was upaja,
A tu Garbary, szare mary Tuchobole Zdrój,
Dlaczego? Ludu ty Mój?

Theroux Paul – ur. 1941.

Fot.: Ramnarasimhan - Original photograph by Rupal Agrawal, CC BY 3.0, Wikipedia

Amerykański powieściopisarz i publicysta pochodzenia francusko-włoskiego. Autor książek: „Wielki bazar kolejowy. Pociągiem przez Azję”, „Pociąg widmo do Gwiazdy Wschodu. Szlakiem Wielkiego bazaru kolejowego”, „Stary Ekspres Patagoński. Pociągiem przez Ameryki”.

T.Love – polski zespół muzyczny założony w 1982 r. w Częstochowie, którego wokalistą jest Zygmunt Muniek Staszczyk.

Fot.: Wikipedia

W swoim repertuarze grupa ma piosenki „Autobusy i tramwaje” (muzyka: Andrzej Zeńczewski, Jarosław Kowalski, Jacek Śliwczyński, słowa: Zygmunt Staszczyk) oraz „Warszawa Gdańska” (słowa: Zygmunt Staszczyk). Fragment drugiej z nich:

Jak David Bowie
Zupełnie obcy jestem sam
JA stoję tu
I patrzę w mury
Neony przywołują czas
Przecież to Warszawa Gdańska
I pada deszcz
JA stoję tu
I patrzę w mury
W kałuży się odbija twarz
Przecież to Warszawa Gdańska
I pada deszcz

Traciewicz Kazimierz – ur. 1928, zm. 2003.

Polski pisarz, wieloletni pracownik kolejnictwa. Autor powieści „Pociągi jadą w różne strony”.

Trammer Karol – ur. 1985.

Fot.: https://www.rpo.gov.pl/

Polski publicysta, redaktor naczelny dwumiesięcznika „Z Biegiem Szyn”, poświęconego kolei na Mazowszu. Jest także m.in. autorem książki „Ostre cięcie. Jak niszczono polską kolej”, w której dokonuje analizy kryzysu polskiej kolei.

Turnau Grzegorz – ur. 1967.

Fot.: Sławek, CC BY-SA 2.0 Wikipedia

Polski artysta, aranżer, pianista, kompozytor, piosenkarz i poeta pochodzący z Krakowa. Komunikacja miejska pojawia się w jego piosence „Wzdłuż ulic” (do słów Jana Brzechwy), w której jest mowa o podróży tramwajem. Oto fragment:

Wzdłuż ulic, jak wzdłuż snów
co dzień tramwajem jadę.
Wzdłuż ulic, jak wzdłuż snów
migocą światła blade.

Turystyka komunikacyjna – forma turystyki oparta na przemieszczaniu się głównie za pomocą środków komunikacji publicznej: pomiędzy miejscowościami - np. pociągami, autobusami i promami, a wewnątrz zwiedzanych miast - komunikacją miejską. TK stanowi alternatywę dla turystyki samochodowej. Od turystyki zorganizowanej (wycieczek autokarowych) różni się wykorzystaniem kursów zamieszczonych w rozkładach jazdy. Turysta komunikacyjny sam sprawdza połączenia i kupuje bilety oraz załatwia noclegi (najlepiej przed wyjazdem, aby nie tracić czasu na miejscu).

Główne zalety TK:

• możliwość kontynuacji podróży bez konieczności wracania się do zaparkowanego samochodu

• brak konieczności poszukiwania miejsc parkingowych

• brak dodatkowego zmęczenia związanego z prowadzeniem pojazdu (środki transportu, którymi podróżujemy, też mają maszynistów, motorniczych i kierowców, ale oni robią to w godzinach pracy, podczas gdy turysta jest na urlopie)

• dworce, dźwięk pojazdów oraz komunikaty z megafonu pozwalają poczuć się prawdziwym turystą i nadają wycieczce specyficzny klimat

• możliwość czytania, słuchania muzyki lub pracy z laptopem podczas podróży

• w razie awarii przewoźnik musi podstawić pojazd zastępczy

• możliwość lepszego rozplanowania czasu w porównaniu z turystyką autostopową

• możliwość zwiedzania samodzielnie lub z rodziną - niezależność od dużej grupy.

Ograniczenia:

• rozkłady jazdy

• liczba miejsc w pojeździe

Dla zaawansowanych turystów komunikacyjnych pojazd stanowi nie tylko środek transportu, ale także obiekt zainteresowania. Poznawanie komunikacji w zwiedzanym mieście jest równie ciekawe jak np. podziwianie zabytków i inne atrakcje turystyczne, a skasowane bilety są tak samo miłymi pamiątkami z wakacji jak fotografie.

Szczególną formą TK są imprezy typu parada parowozów i inne.

TK można łączyć z rowerową poprzez zabranie jednośladu do pociągu i pokonanie w ten sposób części trasy. Umożliwia to zwiedzanie w sposób szczególnie aktywny.

Istnieją spory dotyczące ceny TK. Może ona być droższa od zorganizowanej, ale daje w zamian więcej swobody. Wydaje się natomiast tańsza od samochodowej z uwagi na brak konieczności ponoszenia rozmaitych kosztów związanych z utrzymaniem pojazdu (nie tylko paliwa).

Tuwim Julian – ur. 1894, zm. 1953.

Fot.: Wikipedia

Polski poeta pochodzenia żydowskiego. Ma wielkie zasługi w dziedzinie propagowania transportu szynowego. Jego wiersz „Lokomotywa” znamy od dzieciństwa - oto fragment:

Stoi na stacji lokomotywa,
Ciężka, ogromna i pot z niej spływa -
Tłusta oliwa.
Stoi i sapie, dyszy i dmucha,
Żar z rozgrzanego jej brzucha bucha:
Buch - jak gorąco!
Uch - jak gorąco!
Puff - jak gorąco!
Uff - jak gorąco!

A w maju

Zwykłem jeździć, szanowni panowie,

Miasto na wskroś mnie przeszywa!

Co się tam dzieje w mej głowie:

Pędy, zapędy, ognie, ogniwa,

Wesoło w czubie i w piętach,

A najweselej na skrętach!

Na skrętach - koliście

Zagarniam zachwytem ramienia,

A drzewa w porywie natchnienia

Szaleją wiosenną wonią,

Z radości pęka pąkowie,

Ulice na alarm dzwonią,

Maju, maju! - -

Tak to jadę na przedniej platformie tramwaju,

Wielce szanowni panowie!...

Twardowski Jan, ks. – ur. 1915, zm. 2006.

Fot.: Wikipedia

Ksiądz rzymskokatolicki, polski poeta, przedstawiciel liryki religijnej. W jego wierszu „Własnego kapłaństwa się boję” pojawia się tramwaj:

Własnego kapłaństwa się boję,
własnego kapłaństwa się lękam

 
i przed kapłaństwem w proch padam,
i przed kapłaństwem klękam

 
W lipcowy poranek mych święceń
dla innych szary zapewne
jakaś moc przeogromna
z nagła poczęła się we mnie

 
Jadę z innymi tramwajem
biegnę z innymi ulicą

 
nadziwić się nie mogę
swej duszy tajemnicą

Tym Stanisław – ur. 1937.

Fot.: http://film.interia.pl/wiadomosci/film/news/stanislaw-tym-zaspiewa-z-kayah,866154,38

Polski satyryk, aktor, komediopisarz, reżyser i felietonista. Wspólnie z Kayah nagrał piosenkę do filmu „Ryś”, którego jest także reżyserem, zatytułowaną „Wszystkie Ryśki to porządne chłopaki”, w której śpiewał:

Raz ulicą szły dwie Krysie,

obie siostry zdaje mi się.

Czemu szły? Bo jakiś łobuz,

skradł im forsę na autobus.

A pan Rysiek, sąsiad z bloku,

nagle podszedł do Kryś z boku.

I powiada: Szkoda nóg,

chyba pomóc bym wam mógł!

Po bilety pognał kłusem,

jadą Krysie autobusem.

W autobusie obie Kryśki

nucą refren taki:

Wszystkie Ryśki to porządne chłopaki!

Autorem muzyki jest Piotr Rubik.

Uprzejmość komunikacyjna – forma szacunku np. względem gościa. Zachowanie to polega na zainteresowaniu się, czy będzie on miał czym dotrzeć np. na uroczystość rodzinną. Przykłady UK:

1. Dostosowywanie w miarę możliwości miejsca i czasu imprezy do rozkładu jazdy.
2. Podawanie w zaproszeniu podstawowych informacji o rozkładzie jazdy.

Gdy spełnienie powyższych warunków z uwagi na słabą jakość połączeń jest niemożliwe, UK polega na znalezieniu gościom innych możliwości dotarcia.

Urbaniak Miron – ur. 1979.

Fot.: http://leszno.naszemiasto.pl/artykul/galeria/leszno-koszary-w-latach-1901-1905-na-wystawie-w-archiwum,1850939,t,id.html

Pochodzący z Leszna polski historyk, specjalizujący się w historii Polski i powszechnej XIX-XX wieku, historii techniki, historii architektury oraz ochronie kultury materialnej. Autor książki „Zabytkowa stacja kolejowa Gniezno. Od Kolei Górnośląskiej do programu Otto”.

Webber Andrew Lloyd – ur. 1948.

Fot.: Effie, CC BY-SA 4.0, Wikipedia

Brytyjski kompozytor i producent. Jest autorem muzyki do musicalu „Koty”. Pojawia się w nim postać kota jeżdżącego koleją - Skimbleshanks the Railway Cat.

W 2019 r. do musicalu nawiązał film w reżyserii Toma Hoopera.

Wiechecki Stefan (pseudonim Wiech) – ur. 1896, zm. 1979.

Fot.: Wikipedia

Polski prozaik, satyryk, publicysta i dziennikarz. Autor zbioru przedwojennych opowiadań „Bitwa w tramwaju”.

Wiedemann Adam – ur. 1967.

Fot.: Wikipedia

Polski poeta, prozaik, tłumacz, krytyk literacki i muzyczny pochodzący z Krotoszyna. W literackim dorobku ma wiersz „Piętnasty”, w którym pisze m.in.:

Nie mogę tego słuchać. Ryzykując, że przegapię

Swój pociąg, zakładam słuchawki, włączam na cały głos walkmana

(Igor jest znowu u mnie Numer Jeden, z kobiet - Yoko),

Wierzyński Kazimierz – ur. 1894, zm. 1969.

Fot.: Wikipedia

Syn kolejarza, poeta, prozaik i eseista. Jeden z czołowych polskich autorów kolejowych wierszy, m.in.: „Dworzec”, „Wakacje” i „Pociągi”. Ostatni z nich:

Lecą pociągi,
Dokądś mnie wiozą,
Stoję na dworcu
Rozdarty podróżą,
Jadę daleko,
Nie ruszam się z miejsca,
Róża nade mną coraz czerwieńsza.

Oparci na łokciach z okien mnie widzą
I ja patrzę przez okno,
Bo lecą
Pociągi pospieszne,
Dalekobieżne,
I tak przez cały dzień
Aż do nocy,
Gdy różą okrągłą świecą,
Światłem czerwonym
Za ostatnim wagonem
W pustkę ciemną
Nad samotnością,
Nad zatraceniem,
Nade mną.

Williams Tennessee (Thomas Lanier Williams III) – ur. 1911, zm. 1983.

Fot.: Wikipedia

Amerykański dramaturg, prozaik i poeta. Jego największym transportowym dziełem jest sztuka „Tramwaj zwany pożądaniem”.

Wojcieszko Grażyna – ur. 1957.

Fot.: Wikipedia

Polska poetka. Autorka tomiku „Sen o tramwaju”. Oto tytułowy wiersz:

ach
gdyby tak wsiąść do tramwaju i pojechać
tam
gdzie zaczyna się las ale nic nie podjeżdża
tylko
przystanek pełen ludzi ruszył i pędzi

 
w tej
prędkości widzę czerwone tramwaje
jak
z nonszalancją rozbrykane mkną po torach
chyba
bawią się z przystankami w chowanego

czy przystanki nie znajdują ich kryjówek?

 
usnęłam śniło mi się że potrafię fruwać
i w przelocie wskoczyłam do wagonu
a tam siedzisz ty a tam ktoś sprawdza bilety

 
to jest bilet dla tej pani – recytujesz jak
stary wiersz i zaraz dodajesz drugi wers
wysiadamy na następnym przystanku

 
czy to tam gdzie zaczyna się las?

Zagdańska Joanna – ur. 1961.

Fot.: http://www.tekstowo.pl/(...)rekawiczki.html

Polska piosenkarka popowa i jazzowa oraz pedagog. Wątek komunikacyjny pojawia się w jej piosence „Rękawiczki” (muzyka: Adam Żółkoś, słowa: Jan Wołek):

To ja
Tramwaj zarzucił na mnie pętlę, no i znów
Trzeba wydukać parę zdań
I kołek z drewna włazi w krtań
W cesarskich cięciach rodzę każde z prostych słów

Zaucha Andrzej – ur. 1949, zm. 1991.

Fot.: http://muzyka.dlastudenta.pl/artykul/(...),81672.html

Polski piosenkarz i instrumentalista, aktor i artysta kabaretowy. Śpiewał m.in. „Byłaś serca biciem”, w którym to utworze jest mowa o nocnych tramwajach, oraz propagującą podróżowanie PKS-ami „Piosenkę na przebudzenie”.

Jego tragiczna śmierć nie miała związku z poruszaniem się transportem zbiorowym. Zginął na parkingu w Krakowie, zastrzelony przez męża koleżanki zazdrosnego o swoją żonę.

Zegadłowicz Emil – ur. 1888, zm. 1941.

Fot.: Wikipedia

Polski poeta pochodzący z Białej Krakowskiej. Kolej pojawia się w jego wierszu „Na nowiu”:

Pasą się dwa cielęta
czarne w białe łaty -
ziemia w mrok się przechyla,
umyka w zaświaty -
 
Stoimy pod sosnami
nagrzani wieczorem -
w oddali gwizd się niesie
kolejowym torem -

Zybura Urszula – ur. 1952.

Fot.: Marcin Galant, MBP Kalisz

Polska poetka i aforystka z Kalisza. Autorka wiersza „Pociąg relacji śmierć”, napisanego po samobójstwie artysty Krzysztofa Huberta Marksa, którego znała osobiście:

Pociąg relacji śmierć

wjeżdża na stację rezygnacja

z demokracji deklaracji demonstracji

pasażer

nie pójdzie w pochodzie chwiejnych chorągiewek

nie stanie w kolejce po mięso z innego ssaka

zamiast biletu na przejazd

łyk elektrycznego wiersza

mała czarna samotność

trójwymiarowe milczenie

i pętla na chustce do wysmarkania życia

Pasażer pociągu relacji śmierć

odjechał 12 października 1984 roku

ktokolwiek zna przyczyny katastrofy

proszony jest o nieujawnianie

pasażerowi grozi seria bolesnych domysłów

Żeromski Stefan – ur. 1864, zm. 1925.

Fot.: Wikipedia

Polski prozaik, publicysta, dramaturg. W jego powieściach „Ludzie bezdomni” oraz „Przedwiośnie” pojawia się kolej. Pierwsza z nich rozpoczyna się słowami:

Tomasz Judym wracał przez Champs Elysees z Lasku Bulońskiego, dokąd jeździł ze swej dzielnicy koleją obwodową.